مطالعه زمین باستان شناسی محوطه میرک (سمنان، ایران) با استفاده از آنالیزهای رسوب شناسی و فیزیکو شیمیایی

محوطه پارینه سنگی میرک (سمنان، ایران) در یک دشت سیلابی خشک در حدود شمالی دشت کویر قرار دارد. نهشتههای خاکی رسوبی میرک در محدوده زمانی بین پلیئستوسن پایانی تا هولوسن شکل گرفته است. گاه نگاری این مطالعه به روش سن یابی لومینسانس برانگیخته نوری  (OSL)انجام شد که برای قدیمیترین لایههای آزمایش شده~۵۰±۳.  هزار سال پیش را برآورد می کند. در میرک، از لحاظ چینهنگاری، دو لایه رسوبی مشخص قابل شناسایی است. لایه یک دربردارنده رسوبات کوهپایهای سیلابی و لایه دو دربردارنده رسوبات بادی کربناته است. بخش بالایی این لایه از خاکهای ریزدانه نارس خشکیده و ترک خورده در محیطی گرمتر و خشکتر شکل گرفته است. لایههای دربرگیرنده بقایای پارینهسنگی میرک در مرزهای مشخصی پیدا شده و احتمال میرود برخی از آن ها از انباشت متعدد استقرارهای انسانی تشکیل شده باشند. حوالی ~۱.۲±۰.۲ هزار سال پیش، وقفه ای به طول مدت سه هزار سال ستون رسوبی میرک را قطع کرده که روی آن را حدود ۲ متر انباشت بادی پوشانده است. این ناپیوستگی در نتایج آزمایشگاهی به خوبی قابل شناسایی است. با وجود اختلاف در رژیمهای رسوبگذاری، دادههای آزمایشهای XRD، اسپکتروسکوپی مادون قرمز، میکروسکوپ الکترونی، و میکروسکوپ نوری اختلاف کانیشناسی خفیفی را در کل رکورد رسوبی نشان میدهد. نتایج این پژوهش حاکی از یک منشا زمینشناسی محلی برای رسوبات انباشته شده در محوطه میرک است. پس از رسوبگذاری، نهشتههای رودخانهای و بادی، هر دو، در معرض درجات مختلفی از خاک زایی (پدوژنز) قرار گرفته اند و در نتیجه حاوی نشانههای خاک زایی مشخصه خاکهای نوع Entisol و Aridisol آهکی و ژیپسی هستند. مقادیر متغیر آهن و شرایط اکسیدکننده متفاوت بین دو لایه را میتوان به سطوح بالاتر آب زیرزمینی و محیط کاهنده آهن، به ویژه در واحدهای رسوبی نهشته شده پیش از ~۲۸±۲ هزار سال پیش، نسبت داد. به نظر می رسد وضعیت در نهشتههای هولوسن برعکس بوده است.

Keywords:

paleolithic , sedimentology , quaternary geology , mirak , ایران , پارینه سنگی , رسوب شناسی , زمین شناسی کواترنری , میرک