رضا الاهی منش - استادیار گروه عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
علیرضا ارجمندی - دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران ند

ترسیم سیر و سلوک عرفانی تا رسیدن به مقام وصول و شهود برای سالکان کوی حق، پیوسته دغدغه عارفان بوده است. این مقاله که به شیوه توصیفی تحقیقی نگاشته شده در پی یافتن چگونگی این سیر تا تحقق از نگاه ابن میثم بحرانی است. بر اساس یافته های تحقیق، ابن میثم بحرانی اولین مقدمه سالک برای شهود را «یقظه» معرفی می کند و بعد «عزم»ی مستحکم که استقامت و مجاهدت و به عبارتی دیگر، «ریاضت» شرعی را می طلبد. او از بین دیگر مقدمات مهم در سیر و سلوک به «خلوت» و «عزلت» معقول و مشروع و انتخاب بهترین و ناب ترین زمان برای خلوت انس با معبود و محبوب اشاره می کند. از نگاه او، سالک برای رسیدن به مقام شهود باید به «مراقبه»، «محاسبه»، «معاتبه» و «معاقبه»، از یک حیث، و «تخلیه» و «تحلیه»، از حیث دیگر، اهتمام ورزد: زیرا هر کدام از این تمهیدات و مراحل رفتاری و قلبی لازمه سیر و سلوک الی الله و مقدمات وجودی ورود به مراحل بالاتر سلوکی برای حصول فتوحات غیبی و رسیدن به مقام «عبدالله» و «عندالله» خواهد بود. ابن میثم بحرانی انسان کامل را دارای مقام کامل شهود می داند و او را مقتدای اهل سلوک و صاحب مقام ولایت و امامت معرفی می کند.

سلوک, شهود, ابن میثم بحرانی, شرح نهج البلاغه