برهان صدیقین ملاهادی سبزواری: بررسی انتقادی

برهان صدیقین عنوان برهانی است که در آن بدون توجه به موجود خاصی از موجودات نظام هستی، ذات واجب الوجود اثبات می شود. نخستین بار این عنوان را ابن سینا تقریر جدید برهانی که پیش تر فارابی اقامه کرده بود، برگزید. این برهان بهترین و موجزترین برهان فلسفی و عقلی اقامه شده برای اثبات ذات خدا است. در این برهان از خود «وجود» به «واجب الوجود» اقامه استدلال می شود، به گونه ای که هیچ یک از افعال الاهی، همانند حرکت و حدوث، حد وسط قرار نمی گیرد. ملاصدرا با توجه به اشکالاتی که در برهان صدیقین ابن سینا هست، این برهان را به صورت دیگری اقامه کرد. پس از آن سبزواری، به دلیل مقدمات بسیار که در برهان و استدلال ملاصدرا بیان شده بود، کوشید برهان صدیقین را به صورت دیگری بیان کند. وی سه تقریر از برهان صدیقین مطرح کرده که تمامیت برخی از آنها به ابطال دور و تسلسل است و برخی دیگر از آنها نسبت به برهان ملاصدرا کوتاه تر است و از مقدمات کمتری در آن استفاده شده است. نگارنده پس از بیان تقریرهای متفاوت سبزواری می کوشد آنها را تحلیل و بررسی کند.

Keywords:

واجب , ممکن , وجود , حقیقت مرسله