رحمت الله کریمی زاده - Kohgiloyeh and Boyerahmad Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Gachsaran, Iran
حسن قوجق - Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Gonbad, Iran
طهماسب حسین پور - Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Khorramabad, Iran
محمد آرمیون - Ilam Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ilam, Iran
کمال شهبازی هومونلو - Ardabil Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Moghan, Iran
پیمان شریفی - Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran

هدف از این تحقیق ارزیابی کارایی مدل های تجزیه پایداری عملکرد برای شناسایی ژنوتیپ های پرمحصول گندم دوروم و ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ در محیط بر عملکرد دانه و تعیین سازگاری و پایداری عملکرد دانه ۲۰ ژنوتیپ گندم دوروم با استفاده از مدل های امی (AMMI) و بلاپ (BLUP) بود که طی چهار سال زراعی (۹۲-۱۳۸۸) در مناطق دیم نیمه گرمسیری اجرا شد. نتایج آزمون نسبت درست نمایی (Likelihood ratio test, LRT) نشان داد که اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ در محیط بر عملکرد دانه معنی دار بود. بنابراین، تجزیه بهترین پیش بینی های خطی نااریب (Best linear unbiased predictors, BLUPs) برای این داده ها مناسب تشخیص داده شد. براساس شاخص ارزش پایداری امی (ASV)، ژنوتیپ های ۱۱، ۸، ۱۴، ۱۹ و ۱۶، دارای عملکرد پایدارتر بودند. شاخص انتخاب همزمان (ssiASV) بر اساس ASV، ژنوتیپ های ۸، ۱۱، ۴ و ۱۰ را از نظر عملکرد دانه و پایداری عملکرد، به عنوان ژنوتیپ های برتر شناسایی کرد. با توجه به اینکه با استفاده از این شاخص های انتخاب همزمان، ژنوتیپ هایی با الگوهای متفاوت برای آزمایش های چندمحیطی، می توانند مشابه در نظر گرفته شوند، نتایج حاصل از آن ها می تواند گمراه کننده باشد. نمودار بای پلات AMMI۲ بر مبنای دو مولفه اصلی اول، ژنوتیپ های ۱۹، ۳، ۱۴ و ۱۱ را بعنوان ژنوتیپ های دارای پایداری عملکرد شناسایی کرد. نتایج نمودار موزاییکی نشان داد که سهم ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ در محیط به ترتیب ۹۴/۱۴ درصد و ۰۶/۸۵ درصد از تنوع کل بود. بر اساس شاخص WAASBY مبتنی بر تجزیه BLUP، ژنوتیپ های ۴، ۸، ۱۱ و ۱۰ و ۷ پرمحصول با عملکرد پایدار شناخته شدند. در مجموع، با توجه به استفاده از مدل مختلط و همچنین تمام مولفه ها در محاسبه شاخص WAASBY، به نظر می رسد که این شاخص برتر از سایر شاخص ها باشد.

Biplot, Durum wheat, Singular value decomposition, Simultaneous selection index and Weighted average of absolute scores., بای پلات, تجزیه مقادیر منفرد, گزینش همزمان, گندم دوروم و میانگین وزنی نمرات مطلق