حقیقت یا افسانه: ارزیابی دانشمندان مسلمان از «حافظه تاریخی»

Publish Year: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 141

This Paper With 20 Page And PDF Format Ready To Download

  • Certificate
  • من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

شناسه ملی سند علمی:

JR_HAFT-22-79_001

تاریخ نمایه سازی: 10 مرداد 1400

Abstract:

دانشمندان مسلمان معتقدند گزارش متن یا حادثه ای اگر با حافظه تاریخی جمعی جامعه در همه اعصار و در طی نسل ها تایید شود می تواند گزارشی یقین آور و قطعی تلقی شود. کسانی گفته اند اگر در اعتبار حافظه تاریخی تردید شود بنیاد دو نهاد دین و تاریخ به کلی ویران خواهد شد، چون هر دو به نحوی راسخ بر حافظه تاریخی بنا شده اند. با این همه، دانشمندان مسلمان از این امکان نیز آگاه بودند که هماهنگی ناآگاهانه و ارتجالی اذهان به سبب احساس مشترک یک جامعه، می تواند انگاره مشترکی را بیافریند که گفته یا حادثه ای را به آگاهی جمعی و باوری مشترک برای نسل های آینده تبدیل کند و آنچه را ما «حافظه تاریخی» می نامیم به وجود آورد. آنها می دانستند که روایت ها ثابت نیستند و می توانند در طول زمان تغییر کنند، همچنین ممکن است مردم منابعی دیگر، از جمله تفسیر خود از حادثه ای را بر مشاهده شان بیفزایند و درنتیجه، آگاهی جمعی و باور مشترکی شکل بگیرد که حقیقتی در آن وجود ندارد. آنها می دانستند که شنیدن حادثه یا خبری برای بار نخست، می تواند اثری عمیق بر ذهن بگذارد که همواره آن حادثه یا خبر را در ظرف همان فهم نخست به یاد آورد. بنابراین، چگونه می توان اثبات کرد که مصداقی از حافظه تاریخی واقعا درست است و صرفا شایعه ای نبوده که مردم در مقطع زمانی خاصی آن را باور کرده، یا خواسته اند باور کنند، و آن را برای یکدیگر نقل کرده و [سپس] نسل به نسل انتقال داده اند؟ خط فاصل میان حقیقت و شایعه چیست و چه هنگام حافظه تاریخی، حقیقت، یعنی رخداد واقعی حادثه ای یا بیان گفته ای، را می نمایاند؟ در سنت اسلامی، در چنین مسائلی شرایطی پیشنهاد کرده اند تا مجال خطا را محدود کند و اعتبار حافظه تاریخی را به مثابه راوی امین و مخبر صادق وقوع عینی و خارجی رخداد افزایش دهد. این مقاله بر آن است تا شرایط پیشنهادی را مطرح کند.

Keywords:

Authors

محمد جاودان

استادیار دانشکده شیعه شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
  • «قول الحسن بن السهل بن السمح بن غالب فی الاخبار ...
  • ابن ابی حاتم (۱۹۹۹). تفسیر، تحقیق: اسعد محمد الطیب، مکه ...
  • ابن ابی شیبه (۲۰۰۴). المصنف، ریاض: مکتبه الرشد ...
  • ابن الندیم (۱۹۷۱). الفهرست، به کوشش: رضا تجدد، ...
  • ابن الوردی (۱۹۳۹). خریده العجائب، قاهره: مکتبه الثقافه الدینیه ...
  • ابن بابویه، محمد بن علی (۱۹۷۰). کمال الدین، تحقیق: علی ...
  • ابن حزم (۱۹۰۳). الفصل فی الملل والاهواء والنحل، قاهره: مکتبه ...
  • ابن حزم، علی بن احمد (۱۹۲۸). المحلی، تحقیق: احمد شاکر، ...
  • ابن حزم، علی بن احمد (بی تا). الاحکام فی اصول ...
  • ابن حنبل، احمد (۱۹۹۳). مسند، تحقیق: شعیب الارناووط والآخرون، بیروت: ...
  • ابن رشد (۱۹۹۴). الضروری فی اصول الفقه، تحقیق: جمال الدین ...
  • ابن سعد (۱۹۹۰). الطبقات الکبیر، تحقیق: محمد عبد القادر عطا، ...
  • ابن عساکر (۱۹۲۸). تبیین کذب المفتری، دمشق: مطبعه التوفیق ...
  • ابن هشام، عبد الملک (۱۹۳۶). السیره النبویه، به کوشش: مصطفی ...
  • ابو العرب، محمد ابن احمد (۱۹۶۸). طبقات علماء افریقیا و ...
  • ابوجعفر الکلینی، محمد بن یعقوب (۱۹۵۷-۱۹۵۸). الکافی، به کوشش: ...
  • الازرقی، ابوالولید (۱۹۳۳). اخبار مکه، تحقیق: رشدی صالح ملحس، مکه: ...
  • الآمدی، سیف الدین (۱۹۶۸). الاحکام فی اصول الاحکام، قاهره: بی ...
  • الباقلانی، ابوبکر (۱۹۴۷). التمهید، ضبطه و قدم له و علق ...
  • باقلانی، ابوبکر (۱۹۷۱). نکت الانتصار، تلخیص: محمد بن عبد الله ...
  • باقلانی، ابوبکر (۱۹۹۳). الطریق والارشاد، به کوشش: عبد الحمید ...
  • البغدادی، عبد القاهر (۱۹۱۰). الفرق بین الفرق، تحقیق: محمد بدر، ...
  • البغدادی، عبد القاهر (۱۹۲۸). اصول الدین، استانبول: مطبعه الدوله ...
  • الجوینی (امام الحرمین)، عبدالملک بن عبدالله (۱۹۸۰). البرهان فی اصول ...
  • دینوری، احمد ابن داوود (۱۹۶۰). الاخبار الطوال، تحقیق: عبد المنعم ...
  • زرکشی، بدر الدین (۲۰۰۰). البحر المحیط، حققه: محمد محمد تامر، ...
  • السبکی، تقی الدین؛ السبکی، تاج الدین (۱۹۸۱). الابهاج فی شرح ...
  • السرخسی، ابوبکر (۱۹۷۳). اصول السرخسی، تحقیق: ابو الوفاء الافغانی، حیدرآباد، ...
  • السمعانی، ابوالمظفر (۱۹۹۸). قواطع الادله، تحقیق: عبد الله بن ...
  • شریف جرجانی (۱۹۰۷). شرح المواقف، قاهره: بی نا ...
  • الشیرازی، ابو اسحاق (۱۹۸۸). شرح اللمع، به کوشش: عبد ...
  • طبری، محمد بن جریر (۱۹۰۵). جامع البیان، بولاق: بی نا ...
  • طبری، محمد بن جریر (۱۹۱۲). جامع البیان، قاهره: شرکه مکتبه ...
  • طبری، محمد بن جریر (۱۹۶۰). تاریخ الرسل والملوک، تحقیق: محمد ...
  • طیالسی (۱۹۹۹). مسند، تحقیق: محمد بن عبد المحسن الترکی، قاهره: ...
  • عبده، محمد (۱۹۶۷). تفسیر جزء عم، قاهره: بی نا ...
  • العیاشی، محمد بن مسعود (۱۹۶۱). تفسیر، به کوشش: هاشم ...
  • غزالی، ابوحامد (۱۹۷۰). المنخول، به کوشش: محمد حسن هیتو، بیروت: ...
  • الغزالی، ابوحامد (۱۹۹۷). المستصفی من علم الاصول، تحقیق: محمد سلیمان ...
  • فخر الدین الرازی، محمد بن عمر (۱۹۹۹). المحصول فی علم ...
  • فخرالدین رازی، محمد بن عمر (بی تا). مفاتیح الغیب = ...
  • ماتریدی، ابو منصور محمد بن محمد (۲۰۱۰). کتاب التوحید، بیروت: ...
  • مجلسی، محمد باقر (۱۹۸۳). بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث ...
  • المظفر، محمد رضا (۱۹۶۸). المنطق، نجف: مطبعه النعمان ...
  • نعیم بن حماد (۱۹۹۱). کتاب الفتن، تحقیق: سهیل زکار، مکه: ...
  • نیشابوری، مسلم بن حجاج (بی تا). صحیح مسلم، بی جا: ...
  • واقدی، محمد بن عمر (۱۹۶۶). مغازی النبی، به کوشش: مارسدن ...
  • ونشریسی (۱۹۸۱). المعیار المعرب، رباط: بی نا ...
  • الهمذانی، عبد الجبار (۱۹۷۴). فضل الاعتزال، تحقیق: فواد سید، تونس: ...
  • نمایش کامل مراجع