حیدر دباغی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مطالعات تاریخ تشیع، دانشگاه ادیان و مذاهب قم، ایران
محمد حسن محمدی مظفر - استادیار گروه شیعه شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

مونتگمری وات عنوان «رافضه» را در چهار بخش مطرح می کند: ۱. سنت فرقه نگاری؛ ۲. معرفی متکلمان رافضه؛ ۳. معنای اصطلاح «رافضه»؛ ۴. رابطه رافضه و امامیه. وی پژوهش خود را بر دو اثر، یکی از اهل سنت، اشعری، و دیگری از شیعه امامیه، نوبختی، مبتنی کرده است. وی به صورت مقایسه ای مطالب دو کتاب را درباره فرقه های شیعی مطرح می کند و می کوشد به شکل تاریخی پیدایش و سیر تحول آن جریان ها را بکاود و ارتباط، شباهت ها و تفاوت های میان آنها را بررسی کند. به نظر وات، فرقه های شیعی وابسته به یک جنبش عام نبوده اند، اما شباهت هایی میانشان وجود دارد. مهم ترین مسئله ای که نویسنده بدان پرداخته چگونگی به امامت رسیدن رهبران شیعیان بوده است. وی با مطالعه فعالیت های سیاسی جریان های مختلف شیعی و ارتباط آنها با بدنه سیاسی حاکم عباسی، در جست وجوی اهداف سیاسی شیعیان بوده است. البته از نویسنده انتظار می رفت که به خاستگاه، مفهوم و سیر تطور معنای این واژه توجه کند، اما در این خصوص کار چندانی صورت نگرفته است. افزون بر آن، کاستی هایی دیده می شود. همچنین، دیدگاه های نادرستی به امامیه نسبت می دهد که نیازمند نقد است. از این رو توضیحات لازم و نقد محتوایی مطالب نویسنده در پاورقی ها بیان شده، و متن مقاله صرفا حاوی عبارات نویسنده است. در انتها نیز نقد روشی مقاله حاضر صورت گرفته است.

رافضه, امامیه, شیعه, مونتگمری وات