محمدحسن نادم - استادیار گروه شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب

اتهام تفکر تکفیری به شیعه به دلیل اصل انگاری امامت، در برخی از آثار سلفی های معاصر مطرح شده که از جمله آنها، کتاب الفکر التکفیری عند الشیعه حقیقه ام افتراء است. نویسنده در این کتاب ضمن متهم کردن شیعه به تفکر تکفیری، به دلیل اصل انگاری امامت، کفر همه مسلمانان غیرمعتقد به این اصل را از لوازم این تفکر ذکر کرده و قتل عام مسلمانان را در طول تاریخ اسلام به عنوان یکی از آثار خطرناک این تفکر، نتیجه گرفته است؛ همچنین وی دعوت به وحدت و تقریب بین مذاهب اسلامی از ناحیه رهبران و عالمان شیعه را به دلیل تفکر تکفیری این مذهب، خدعه و فریبی برای استمرار حیات صاحبان این اعتقاد، مطرح کرده است. نویسنده کتاب برای اثبات ادعای خویش، با گزینش هدفدار، به ظاهر برخی روایات ائمه اطهار(ع) که کفر مخالفان را مطرح کرده اند، استناد کرده و دلیل بر مدعایش را این مطلب دانسته است که علما مدعی اند این روایات تواتر دارند و به فقهای شیعه به کفر مخالفان حکم کرده اند. پژوهش حاضر با معرفی کتاب گفته شده و تبیین ساختارهای مختلفی که از ناحیه علمای شیعه، برای متعلق اصول عقاید مطرح است و با بیان تفاوت کفر فقهی با کفر کلامی، شرایط تکفیر و تبیین تحریفات صورت گرفته در استفاده از روایات و اقوال علما، و با تحلیل و بررسی ادله و مستندات روایی بخش اول کتاب که به عنوان مبانی مباحث مطرح شده است، غیرعلمی، غیرواقعی و غیرمنصفانه بودن ادعاهای مزبور را اثبات و دیدگاه شیعه را تبیین کرده است.

تکفیر, کفر فقهی, کفر کلامی, عبدالملک بن عبدالرحمن شافعی