جلال هناره خلیانی - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران.
سیدمحمدمعین صادقی - دکتری جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، اداره فنی جنگلداری و جنگلکاری، اداره منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان غربی، ارومیه، ایران.

همه گیری ویروس کرونا، به عنوان یکی از بلایای طبیعی، بر محیط زیست جهانی تاثیرات مثبت و منفی فراوانی گذاشته است . شیوع کرونا، امنیت زیستی گروه های مختلف اجتماعی کره زمین را تحت تاثیر قرار داده است. میزان آسیب پذیری جوامع ساکن در مناطق حاشیه ای، جوامع روستایی و عشایری بیشتر از مناطق شهری است. دلیل این تفاوت را میتوان دسترسی پایین به خدمات عمومی، رقابت پذیری اقتصادی کم به دلیل هزینه های بالای تولید در مناطق دورافتاده و حاشیه ای، سطح پایین کارآفرینی، سالخوردگی جمعیت، مهاجرت جوانان و افزایش تهدیدات محیط زیستی، عدم دسترسی به سیستمهای نظارت موثر و اخطار زودهنگام و همچنین عدم دسترسی به خدمات درمانی مناسب و کمبود تجهیزات محافظ شخصی بر شمرد. در این مقاله تلاش شده است با استفاده از روش تحلیل مضمونی و مطالعات کتابخانه ای چهارچوب و کارکرد نوآوری های اجتماعی در بحرانهای همه گیری مورد بررسی قرار گیرد. انتظار میرود که نوآوری های اجتماعی در شرایط بحرانی ناشی از همه گیری این ویروس، مطالبات اجتماعی و اقتصادی جوامع ساکن در مناطق حاشیه ای، جوامع روستایی و عشایری را ترمیم بخشد. نوآوریهای اجتماعی راه حل و پاسخی میباشند که جوامع محلی به دنبال مقابله با چالش های جدید ناشی از همه گیری و افزایش تاب آوری به آن نیازمند هستند. به نظر میرسد رویکردهای ترکیبی اقتصادی و اجتماعی که سازوکارهای پایین به بالا را تضمین می نمایند، راه حلی برای تعدیل اثرات بحران همه گیری و توسعه جوامع هستند. نتیجه گیری نهایی نشان از آن دارد که نوآوریهای اجتماعی منجر به ایجاد موسسات، شبکه ها و مقررات حکمرانی و سیاستی جدید خواهند شد که لزوما به مشارکت داوطلبانه بازیگران جامعه مدنی متکی هستند.

بلایای طبیعی، توسعه جوامع، مدیریت مشارکتی، مردم محلی.