مریم پورجمشیدی - گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
اکبر مومنی راد - علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
افشین افضلی - گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

این پژوهش با هدف شناسایی ابعاد زندگی اجتماعی شهروندان و تاثیرپذیری آنها از فضای مجازی در استان همدان انجام شد. روش پژوهش حاضر آمیخته از نوع طرح اکتشافی متوالی می باشد. مشارکت کنندگان بخش کیفی شامل صاحبنظران استان همدان در حوزه ی مسائل اجتماعی بود که از بین آنها ۱۰ نفر و همچنین متون نظری مربوط به پژوهش که از بین آنها ۷کتاب، ۱۳۱مقاله، و ۱۰پایان نامه به صورت هدفمند انتخاب شدند. جامعه مورد مطالعه در بخش کمی نیز شهروندان استان همدان است که از این جامعه، ۴۰۰ نفر به شیوه تصادفی طبقه-ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته و مصاحبه نیمه ساختارمند استفاده شد. روایی پرسشنامه با نظر متخصصان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و روایی سازه آن از طریق تحلیل عاملی تاییدی بدست آمد. نتایج در بخش کیفی ۶ مقوله شامل امنیت و سلامت اجتماعی؛ آگاهی های شهروندی؛ تقابل سنت و مدرنیته، اخلاق اجتماعی؛ مشارکت اجتماعی؛ و مسئولیت پذیری اجتماعی را حاصل گردید. در بخش کمی نیز نتایج نشان داد بیشترین استفاده از فضای مجازی از نظر کمیت به منظور تفریح و سرگرمی و کمترین آن فعالیت های تجاری و اقتصادی است. از نظر نوع استفاده نیز ابتدا ارتباط و به ترتیب بعد از آن سرگرمی، یادگیری و فعالیت های تجاری و اقتصادی است. همچنین تاثیر فضای مجازی بر سه مقوله از مسائل اجتماعی شامل امنیت و سلامت اجتماعی؛ آگاهی های شهروندی؛ و تقابل سنت و مدرنیته، منفی؛ اما بر سه مقوله ی دیگر شامل اخلاق اجتماعی؛ مشارکت اجتماعی؛ و مسئولیت پذیری اجتماعی مثبت بود.

فضای مجازی, شهروندان, زندگی اجتماعی, شبکه های اجتماعی, اینترنت