رضا رفایی قدیمی مشهد - PhD Candidate in Persian Language and Literature, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
غلامحسین غلامحسین زاده - Professor of Persian Language and Literature, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

زیبایی­شناسی شناختی به­مثابه یکی از شاخه­های نوین علوم­شناختی، ابزارهای متفاوتی برای تحلیل متن در اختیار منتقد قرار می­دهد. هدف نگارندگان در پژوهش حاضر، بررسی کارکرد نظریه جهان­های متن، به­مثابه یکی از ابزارهای زیبایی­شناسی شناختی در تحلیل شعر فارسی است. نظریه جهان­های متن ابزارهایی ویژه را برای بررسی عناصر اصلی متن در اختیار منتقد قرار می­دهد و در عین حال، در تحلیل شعر فارسی با محدودیت­هایی مواجه است. در این پژوهش برای نیل به هدف، یک غزل از سعدی و یک شعر آزاد نیمایی را تحلیل و کارکرد نظریه جهان­های متن را در آن­ها بررسی کرده­ایم. نتایج پژوهش حاضر نشان می­دهد که این نظریه برای تحلیل شعر نو، ابزار مناسب­تری است و در شعر کلاسیک، خصوصا شعر غنایی، به­دلیل محدودیت­های ذاتی­ این نوع شعر و نیز عدم روشنی سیر اندیشه، با موانعی مواجه است.

cognitive poetics, text worlds, saadi, Nima yushij, زیبایی شناسی شناختی, جهان های متن, سعدی, نیما یوشیج.