مهرداد وارعی - کارشناس ارشد مدیریت شهری شهرداری تهران

با گذشت قرون متمادی از برخوردهای قهری با جرایم و حصول کمترین نتیجه از اعمال مجازاتصرف برای مجرمان، کارشناسان علوم اجتماعی به این نتیجه رسیدند که علاج واقعه را باید قبل از وقوعاندیشید. هماکنون در بسیاری از کشورهای توسعه یافته موضوع پیشگیری از وقوع جرم و نیز فاصله گرفتناز برخوردهای قهری صرف، به یک اصل بدل شده و همواره مورد توجه دولتمردان بوده است به تبع اینامر، تنظیم کنندگان قانون اساسی نیز بر این موضوع گرایش و تاکید ویژه داشته اند و از این رو موضوع«پیشگیری از وقوع جرم» را که یک مقوله اجتماعی است را طی بند ۵ اصل ۱۵۶ قانون اساسی در حوزهوظایف قوه قضائیه قرار داده اند.بستر سازی برای کاهش ارتکاب جرم، ساماندهی اقشار آسیب پذیر نظیر زنان و کودکان و بررسی مشکلاتآنها در محاکم، توجه به معضلات اجتماعی و حل آنها در راستای کاهش آمار بزه و جرم و بررسی بسترهایجرم خیز و تلاش برای محو آنها همگی از جمله اقداماتی است که تحقق این بند از اصل ۱۵۶ قانون اساسیرا امکان پذیر میسازد.در این بین می بایست به مفهوم شهروند و شناخت حقوق شهروندی اشاره نمود .همچنین اداره کل اجتماعی و فرهنگی قوه قضائیه هماکنون عهده دار وظایف فوق بوده و با ایجاد سامانه هاینظام مند در بخش های مختلف خود، سعی در تحقق این اهداف دارد.در راستای نهادینه کردن هریک از اهداف اقدامات متعددی صورت گرفته که آنچه پیش رو دارید نگاهیاجمالی، تنها به بخشی از این اقدامات تلاش های انجام شده در اداره کل اجتماعی و فرهنگی قوه قضائیهاست.مفهوم شهروندی را میتوان در مجموع جزو مفاهیم جدیدی دانست که با زندگی برخاسته از تجدد وفرهنگ انسان اجتماعی در هم آمیخته است .اهمیت حقوق شهروندی به حدی است که رابطه نزدیکی باجایگاه حاکمیت پیدا میکند و حتی برخی از کارشناسان بر این باورند که جامعه ای که در آن حقوقشهروندان نهادینه نشده باشد، رابطه مردم و حاکمیت دچار تزلزل می شود. در این مقاله در ابتدا مبانیحقوق شهروندی و فرهنگ و آیین شهروندی به تفسیر پرداخته شده و در ادامه به قانون اساسی و حقوقشهروندی و همچنین حقوق شهروندی در اسلام و در نهایت با نگاه به اینکه حقوق شهروندی، حرکت بهسوی قانونگرایی می باشد اشاره شده است.در انتها راهکارهایی قابل اجرا در جهت ارتقاء فرهنگ شهروندیبرای ایجاد جامعه مطلوب ارائه شده است.

حقوق شهروندی، جرم، اقشار آسیب پذیر، فرهنگ شهروندی، قانون گرایی