محمدرضا بمانیان - استاد دانشکدهی هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
امیررضا اسماعیلی قشلاقی - دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

ارتباط فرهنگ و مسکن منسجم و دوسویه است. خانه ها می توانند نمودی از تحولات فرهنگی جامعه باشند و تاثیرپذیری فرم را ازشاخصه های فرهنگی جوامع به نمایش بگذارند. از اواسط قاجار تا استقرار پهلوی اول، شهر تبریز دستخوش تغییرات فرهنگیچشمگیری بود که همزمان با تحولات سیاسی-اجتماعی رخ میداد. تغییر در باورها، هنجارها و ارزش های جامعه، تاثیر خود را برویژگی های فرمی خانه ها نیز به نمایش گذاشت. در این پژوهش با استفاده از راهبرد کیفی تفسیری-تاریخی و با استفاده از تدابیرکتابخانه ای، مطالعات اسنادی و نمونه پژوهی ارتباط میان فرم خانه های تاریخی تبریز در حد فاصل اواخر دوران قاجار و اوائل پهلویاول مورد کنکاش قرار گرفته است. نتایج تفسیرها نشان از غلبه ی ساختارهای فرهنگی بر شکلگیری فرم دارد. ممنوعیت برگزاریآیین های مذهبی در دوره ی پهلوی اول تاثیر خود را بر فرم حیاط نشان می دهد. ورود مظاهر مدرنیته نیز به دگرگونی هنجارها وارزش های جامعه کمک می کند که نتیجه ی آن ورود عناصر خارجی به ساختار فرمی خانه ها است.

خانه های تاریخی، معماری قاجار، معماری پهلوی اول، فرهنگ و معماری، فرم و فرهنگ