مریم فراهانی - عضو هیات علمی دانشگاه هنر تهران، دکتری شهرسازی، کارشناسی ارشد معماری، کارشناسی ارشد طراحی شهری
حامد رضایی - پژوهشگر و محقق معماری، کارشناسی ارشد معماری
بیتا شئونات - دانشجوی دکتری شهرسازی، کارشناسی ارشد طراحی شهری، کارشناسی مهندسی شهرسازی

نوشتار حاضر در پی واکاوی امر «فضا» همچون ماده در هر حالت کلی پیدایشی، در هستی است و میخواهد نشان دهد که فضا به عنوان عاملی یا قطبی در پیدایش امر معمارانه همان نقش را داراست که ماده یکلی در هر پیدایش دیگری. و همانگونه که ماده به عنوان یک قطب ظهوری، مناسبت های تعریف شده ای ازنظر فلسفی با صورت دارد؛ مقوله ی فضا نیز در پیدایش امر معمارانه مناسبت های ویژه و قابل ملاحظه ای باقطب دیگری خواهد داشت که آن، قابل انطباق با صورت به مفهوم فلسفی آن است. آن قطب دیگر در اینرویکرد امر «مکان» و مفاهیم انضمامی آن است که همچون صورت برای ماده در حلت کلی پیدایش خصلت تعیین کننده برای فضا در امر معمارانه دارد. این پژوهش با روش تحلیلی- استنتاجی، و ابزار کتابخانه ای، نشانمی دهد که در مبانی نظری معماری، می توان فضا و مکان را، همچون دو قطب ظهوری هر پیدایش دیگرییعنی ماده و صورت، در عالم بیرون، وانمود کرد. و در پی آن، نهاده های نظری مربوط به فضا و مکان قابلارجاع به دو قطب ظهوری ماده و صورت است. یعنی با این نگرش، فضا همچون ماده، و مکان، همچون صورت،در شکل گیری نهایی امر معمارانه حضور خواهد داشت.

فضا، مکان، ماده، صورت، امر معمارانه