سید ناصر سلطانی - استادیار حقوق عمومی دانشگاه تهران پردیس فارابی

با پافشاری اهل شریعت و با حمایت فقهای نجف اصل دوم متمم قانون اساسی مشروطه تصویب شد. در مجلس اول دشواری های تشکیل مجلس، گردآمدن دیرهنگام نمایندگان شهرها و حوادث استبداد صغیر مانع از تشکیل هیئت اصل طراز شد. با آغاز نخستین کوشش ها برای اجرای اصل دشواری های آن بیشتر آشکار می شد. برخی از این دشواری ها در نحوه تنظیم اصل نهفته بود و برخی زمینه های اجتماعی داشت. درباره نحوه انتخاب فقهای اصل طراز بحث های مهمی در مجلس درگرفت و دیدگاه های مختلفی بروز کرد. فقها تعداد بیست نفر را به مجلس معرفی کردند؛ اما اولین مانع در اجرای این اصل استعفای بسیاری از فقهای منتخب مجلس بود که حاضر به سکونت در تهران و ترک حوزه های درس خود نبودند. بااین وجود این اصل، برخلاف تصور رایج، در مجلس دوم اجرا شد. در این مقاله با استناد به اسناد و مدارک تاریخی بحث هایی که در اطراف این اصل در مجلس دوم پدیدار شدند بحث و بررسی خواهند شد و خواهیم گفت که بررسی این اصل صرفا موضوعی تاریخی نیست بلکه می توان از برخی مطالب آن درس هایی ازجمله برای انتخاب اعضای شورای نگهبان گرفت.

اصل طراز, مجلس دوم مشروطه, متمم قانون اساسی, متفق علیه عندالنوع, قبول عامه