بازشناسی مفهوم خوانایی در فرآیند ادراک ساکنان از مجتمع های مسکونی. نمونه موردی: مجتمع اکباتان تهران

با وجود معرفی خوانایی به عنوان یک مفهوم مرتبط با ادراک انسانی، نگاه کالبدمحور به سنجش این مفهوم، منجر به تمرکز بر معیارهایی از محیط فیزیکی شده است. اگر مبتنی بر تعاریف، مبنای سنجش خوانایی کالبدی را به­جای تصویر محیطی، تصور ناظر از محیط کالبدی بدانیم که مبنای تعامل افراد با محیط است، زوایای دیگری از وجوه موثر بر خوانایی را می توان تشخیص داد. هدف این پژوهش دست یافتن به معیاری جامع برای سنجش مفهوم خوانایی مبتنی بر تصور ذهنی است، لذا پرسش پژوهش این است که فرآیند ادراکی ایجاد تصویری روشن و منسجم از محیط در ذهن ناظر چگونه است؟ این مقاله در چارچوب مطالعات کیفی بوده و ضمن بررسی اسناد و مطالعات مرتبط و با روش تحلیل محتوا سعی دارد تا به مدلی مفهومی از ارتباط مولفه های تصویر ذهنی دست یافته و از طریق استدلالی منطقی ارتباط آن را با خوانایی برقرار نماید،  سپس ضمن ارزیابی آن در چارچوبی کمی و در محدوده یک مجتمع مسکونی به روش پیمایشی و با ابزار پرسش نامه و تحلیل عامل تاییدی در نرم افزار لیزرل ضمن شرح و بسط چارچوب نظری اعتبار آن را برای سنجش خوانایی بررسی نماید. نتایج تحلیل ها نشان از همبستگی بین داده ها و روایی بین مولفه ها داشته و حاکی از تاثیر توامان لایه های مکانی، زمانی و عاطفی در تصور ناظر از محیط کالبدی است؛ لذا خوانایی ادراک شده از محیط کالبدی علاوه بر ایجاد تصویر ذهنی- مکانی منوط به ایجاد تصویر ذهنی- زمانی و ذهنی- عاطفی است

Keywords:

خوانایی , تصویر ذهنی مکانی , تصویر ذهنی زمانی , تصویر ذهنی عاطفی , مجموعه مسکونی