مهدی نیازی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران گرایش سازه
حسین رزاقی - عضو هیئت علمی دانشگاه پویندگان چالوس

یکی از مهمترین حوادث طبیعی که همواره زندگی انسان ها را دچار دگرگونی کرده و گاهی تمدن های بشری را با تخریب ساختگاه به نابودی کشانده، زلزله اس. از این رو، انسان همواره سعی در شناسایی و مقابله با خطرات ناشی از زلزه داشته و هنوز هم موفق به مهار کامل این انرژی عظیم نشده است. حال با وجود آنکه محققین زیادی در زمینه ساخت و ساز ایمن و مناسب، تحقیقات ارزنده ای انجام داده اند، کماکان تعداد زیادی از ساکنین این کره خاکی هر ساله در زیرآوارهای به وجود آمده از زلزله مدفون می گردند و سازه های بسیاری کارایی خود را پس از زلزله از دست می دهند یا متلاشی می شوند . ایران از نظر لرزه خیزی در منطقه فعال جهان قرار دارد و به گواهی اطلاعات مستند علمی و مشاهدات قرن بیستم، از خطر پذیرترین مناطق جهان در اثر زمین لرزه های پرقدرت محسوب می شود. در حال حاضر ایران درصدر کشورهایی است که وقوع زلزله در آن با تلفات جانی بالا همراه است و در سال های اخیر به طور متوسط هر چنج سال یک زمین لرزه با صدمات جانی و مالی بسیار بالا در نقطه ای از کشور رخ داده است. گرچه جلوگیری کامل از خسارات ناشی از زلزله های شدید بسیار دشوار است لیکن با افزایش سطح اطلاعات در رابطه با لرزه خیزی کشور، شناسایی و مطالعه دقیق وضعیت آسیب پذیری ساختمان ها، ایمن سازی و مقاوم سازی صحیح و اصولی آن ها، می توان تا حد مطلوب تلفات و خسارات ناشی از زلزله های آتی را کاهش داد. در راستای شناسایی و مهار این پدیده، محققین همواره سعی داشته اند تا آئین نامه های بسیاری را در سراسر دنیا برای محاسبه و ساخت سازه های مقاوم در برابر زلزله تهیه کنند و روش های بسیاری برای محاسبه این نیرو و طراحی سازه ها در برابر آن ارائه دهند. پس از محاسبه نیروی زلزله، روش هایی جهت طراحی ساختمان مقاوم در برابر زلزله مطرح می شوند که این رو شها را می توان به دو دسته کلاسیک (سنتی) و مدرن تقسیم بندی کرد. در روش های کلاسیک، طراحی بر اساس حداکثر نیروی اعمال شده به ساختمان، که با ترکیب نیروهای احتمالی بیان شده در آیین نامه های مختلف به دست می آید، انجام می شود. تک تک اجزای سازه را بر اساس روش مقاومت نهایی یا نیروی حداکثر طراحی می کنند. اما در روش های مدرن، پایداری سازه با روش طراحی براساس عملکرد نیز مطرح شده است. در سیستم های سازه ای معمولا دو عامل برای طراحان بسیار مهم است. اول ایمنی سازه و دوم راحتی ساکنین در برابر بارهای خارجی همچون باد و زلزله. برای رسیدن به این هدف دو عامل جابجایی و شتاب مطلق به ترتیب اثرگذارند و بایستی کنترل شوند. در این راستا سیستم های مختلفی ارائه شده است که به طور کلی رفتار سازه را به گونه ای تغییر می دهند که انرژی ورودی زلزله، به اجزای اصلی سازه صدمه ای وارد نکند.

کمانش، مهاربند، زلزله، سازه، ایمن سازی