فریبا غلامی - دانشجوی کارشناسی ارشد سازههای آبی، گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
علیرضا عمادی - دانشیارگروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمد میرناصری - دانشجوی دکتری سازههای آبی، گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

افزایش کیفیت منابع آب سطحی و جلوگیری از آلودگی آنها که از منابع مهم آب شرب محسوب می شوند یکی از مسائل مهم در مدیریت منابع آب می باشد. بنابراین محققین با مطالعات فراوان به دنبال روشهای مختلف جهت شناخت فرآیندهای انتقال آلودگی و شناخت عوامل مختلف موثر بر آن میباشند. آبشکن های متخلخل به عنوان سازه هایی که در رودخانه ها قابل احداث میباشند بر جابجایی آلودگی تاثیر گذار میباشد. بنابراین بررسی تاثیر این سازه ها و همچنین ابعاد هندسی و دانه بندی آنها در مدیریت آلودگی از اهمیت زیادی برخوردار است. آزمایشهای این پژوهش در یک فلوم آزمایشگاهی با کانال مستطیلی به طول ۱۲ متر و ارتفاع ۸۰ سانتیمتر و عرض ۵۰سانتیمتر و شیب ۰/۰۰۶ با بستر به قطر متوسط ۱۱/۸۵ میلی متر با ضخامت ۸ سانتیمیتر و دبی ۵ و ۱۵ لیتر بر ثانیه انجام شده است. دو آبشکن متخلخل از جنس توری سنگی به ابعاد ۴۰، ۲۰ و ۴۰ سانتیمتر(طول،عرض و ارتفاع) با دانه بندی با قطره ای باقی مانده بر روی الک ۳۴ اینچ و ذرات عبوری کرده از الک ۲۱ اینچ و باقی مانده بر روی الک ۸۳، با زاویه ۹۰ درجه در مسیر جریان قرار داده شد. همچنین از سدیم کلرید (NaCl) به عنوان ماده ردیاب با تزریق آنی به جریان استفاده شد. هدایت الکتریکی با EC متر اندازه گیری شده و منحنی های رخنه بر اساس میزان غلظت مواد محلول رسم شد. میزان آلودگی فاصله های ۳ و ۹ متری از محل تزریق آلودگی اندازه گیری شد. نتایج حاصل از مقایسه منحنی رخنه با دو دانه بندی بدنه آبشکن نشان داد که آبشکن با بدنه ریزدانه باعث افزایش زمان ماند آلودگی، افزایش غلظت اوج آلودگی میشود همچنین دبی جریان کمتر زمان ماند آلودگی بیشتری نسبت به دبی جریان بیشتر میشود.

آبشکن ، جابجایی آلودگی، بستر درشت دانه، محیط متخلخل، منحنی رخنه