کشاورزی ایران از نگاه ردپای آب

کشاورزی، بزرگترین مصرف کننده ی آب در ایران است. از آنجایی که مهمترین هدف اصلی آن، ایجاد امنیت غذایی از یکسو، و تامین معیشت کشاورزان از سویی دیگر است، مصرف آب در این بخش، اغلب با تعدی به نیازهای زیست محیطی صورت گرفته و منتج به بحران آبی شدید در بسیاری از نقاط کشور شده است. در این پژوهش، تلاش شد تا وضعیت پایداری مصرف آب آبی در بخش کشاورزی، با استفاده از تحلیل جامع ردپای آب بدست آید و سپس، پتانسیل های کاهش مصرف در قالب سناریوهای مدیریتی بررسی شود. نتایج نشان میدهد که سالانه، ۴۵/۵ میلیاردمترمکعب آب آبی در پروسه ی تولید گیاهان زراعی و باغی در ایران مصرف میشود که از این میزان، به ترتیب، ۲۳/۵ و ۱۵/۴ میلیاردمترمکعب ناپایدار و ناکارآمد است. همچنین، پالایش آب آلوده به واسطه ی مصرف نهاده های کشاورزی، نیازمند ۴۸/۲ میلیاردمترمکعب آب است که این مقدار، ۲۶/۸ درصد کمتر از آب آبی موجود است رفع شکاف عملکرد و تلفیق آن با اعمال توامان سیستم آبیاری قطره ای در صورت امکان، کم آبیاری در سطح ۱۵ درصد، و مالچ پاشی میتواند مقادیر ردپای آب آبی ناپایدار و ناکارآمد را به ترتیب، ۱۷/۲ و ۱۲/۹ میلیاردمترمکعب کاهش دهد. تدوین بنچ مارک های منطقه ای در سطح درصد۲۵ تولید، کاهش سطوح کوددهی به مقادیر بهینه، و بهبود عملکرد محصول، مقادیر آب خاکستری را به ترتیب، ۴۷، ۲۷/۸، و ۹/۱ درصد کاهش دهد.همچنین، تامین محلی غذا از گروه های محصول، مقادیر برون استانی مبادلات ناپایدار و ناکارآمد آب مجازی آبی را به ترتیب، ۲/۲ و ۱/۶ میلیارد مترمکعب در سال کاهش خواهد داد. به این ترتیب، نتایج این پژوهش، وجود پتانسیلهای بهبود با هدف کاهش بحران آب آبی در ایران را نشان میدهد.

Keywords:

ردپای آب آبی , ردپای آب خاکستری , پایداری و کارآمدی مصرف آب , امنیت غذایی , مبادلات آب مجازی