نظری به ریشه ها و ماهیت اخلاق اسلامی

تعالیم اخلاقی اسلام از وحی و الهام الهی سرچشمه می گیرد. آیات قران و روایات پیامبر و امامان معصوم سرشار از اصول و دستورات اخلاقی اسلام است. در فرهنگ اسلامی به دلیل ارتباط با فرهنگ های غیر اسلامی مانند فرهنگ یونانی و فرهنگ ایرانی مکاتب مختلفی ظهور کرده است که در عرصه اخلاق از چند مکتب می توان یاد کرد. در مکتب فلسفی که یکی از آن مکاتب است اخلاق فلسفی بیشتر تحت تاثیر دیدگاه های افلاطون و ارسطو قرار گرفته است که خود این اندیشمندان نیز با اتکا تام به عقل بشری آن را بسط داده اند، برعکس اخلاق اسلامی که نه تنها عقل بلکه بر وحی نیز تکیه دارد. به عنوان نتیجه این نوشته در بررسی این دیدگاه ها به وجوه تشابه بسیاری، بخصوص در نظریه اخلاقی ارسطو که به اعتدال طلایی مشهور است، با تعالیم اخلاقی اسلام بر می خوریم؛ شباهت های آنها تا حد زیادی مبنایی است.این شباهت ها سبب می شود تا در تمدن اسلامی با تلفین و بهره گیری از همه مکاتب یک مکتب نوین سربرآورد که در عین ابتنا بر معارف وحیانی از دستاوردهای مکاتب دیگر اخلاقی نیز بره می برد. به این ترتیب، به مثابه یکی از نتایج، نشان داده می شود که اخلاق اسلامی علیرغم گشودگی اش برای آموزه های دیگر، خود مکتبی مستقل است. از طرف دیگر، در صدد برآمدیم تا ضمن مقایسه و تطبیق این دیدگاه با دیدگاه اخلاقی اسلام میزان تاثیر اندیشمندان اسلامی را از آرائ اخلاقی آنان نیز دریابیم.

Keywords:

اخلاق , فرهنگ اسلامی , اعتدال , فضیلت , سعادت