اراده انسان در محبت از دیدگاه اندیشمندان اخلاق (ارسطو، فارابی، غزالی، ابن مسکویه، خواجه نصیر، محمد مهدی نراقی)

نقش اراده انسان در محبت یکی از مو ضوعات مهم مرتبط با محبت است که اندیشمندان به اختصار به آن پرداخته اند. در بین اندیشمندان اخلاق دو جریان در اراده انسان در محبت وجود دارد و در هر یک دو دیدگاه متمایز وجود دارد. جریان اول اسباب محبت را طبیعی (غیرارادی) میدانند، که شامل غزالی و همفکران او (فیض و نراقیین) می شود، نراقیین محبت را طبیعی، اما غزالی قائل به تاثیر اراده در محبت ا ست. جریان دوم ا سباب محبت را ارادی میدانند که شامل فارابی، ابن مسکویه و خواجه نصیر می شود، فارابی و خواجه بیشتر انواع محبت را ارادی و ابن مسکویه محبت را صرفا ارادی میداند. قرآن و روایات با بیان دو نوع محبت الهی و غیر الهی، اراده را در هر دو محبت موثر میدانند. ایجاد بذر اولیه محبت ایمان و کراهت کفر در انسان و زیبا جلوه دادن ایمان نزد او و اختیار انسان در محبت به ایمان یا کفر، وجود نهی و عذاب در محبت غیرالهی، وجود امتحان در محبت، هدایتپذیری و منشا اثر بودن محبت، اراده را در محبت نشان میدهند. علیرغم نظر اندیشمندان که بعضی از انواع محبت را ارادی و برخی را غیرارادی دانسته اند، قرآن و روایات محبت ان سان به هر متعلقی را بذری میداند که در انسان میروید که اراده ان سان در آن موثر ا ست. تبیین ارادی یا غیرارادی بودن محبت به عنوان یکی از هیجانات اخلاقی در حوزه فرااخلاق، میتواند به مسائل مطرح در این حوزه یاری کند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از داده های کتابخانه ای یک تحقیق بنیادی است.

Keywords:

محبت اختیاری , محبت غیرارادی , هدایت پذیری محبت , محبت در قرآن.