محمدرحیم عیوضی - استادیار دانشگاه عالی دفاع ملی، نویسنده مسئول
احمد نوریان - دانشجوی رشته آینده پژوهی دانشگاه دفاع ملی

فضای مجازی با گسترش روزافزون خود بر حوزه های بسیاری اثرگذاشته و تاثیرات عمیقی بر حوزه های مختلف از جمله امنیت ملی گذاشته است. نظر به گستردگی ابعاد فضای مجازی، در این پژوهش در تلاش برای شناسایی روندهای آینده شبکه های اجتماعی تاثیر آن بر امنیت ملی هستیم. این پژوهش کیفی با استفاده از روش های اصلی آینده پژوهی نظیر تحلیل اثرات متقابل و سناریوپردازی برای جامعه آماری شهر تهران و مبتنی بر نظر خبرگان تدوین شده است.  بدین منظور احتمال وقوع رویدادها با نیروهای پیشران بررسی شده و همچنین تاثیر متقابل رویدادها بررسی شده اند. پیشران‎های اصلی شامل «عوامل زیرساختی» و «مدیریت فنی» و «مدیریت بخشی خصوصی» هستند که عدم قطعیت های آینده را نیز تبیین می کنند. باتوجه به یافته های پژوهش که برآیند سه عدم قطعیت مزبور و هشت سناریوی ممکن بوده است، شبکه های ارتباطی جدید معادلات روابط اجتماعی و همه عرصه های زندگی و کار را دگرگون ساخته و به دنبال خود حوزه های مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و مهم تر از همه امنیتی را به شدت تحت الشعاع قرار داده است. دست اندرکاران فرهنگی اجتماعی، ناگزیر به خلق فضای جدید تعاملی با هنجارها و قواعد درون زا و مقابله ای در برابر شکل گیری هویت اجتماعی جدید و در تضاد با ساختارها، هنجارها و ارزش های اجتماعی پذیرفته شده، خواهند بود. در میان این سناریوها، «مطلوب ترین آینده محتمل» مربوط به فضایی بوده که زیرساخت توسعه یافته، مدیریت بخش خصوصی تقریبا فعال و باانگیزه بوده و نهایتا مدیریت فنی به صورت هوشمند و قوی در حال اجرای وظایف محوله باشند.

فضای مجازی, شبکه های اجتماعی, امنیت ملی, سناریو, آینده پژوهی