بیژن کدیوریان - رئیس حراست بانک توسعه تعاون استان کردستان، کارشناس ارشد رشته حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی ایلام

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی ضمان معاوضی و تلف مبیع قبل از قبض می باشد. در نظام حقوقی ایران عقد بیع، تملیکی است. مهم ترین اثر آن یعنی انتقال مالکیت اصولا هم زمان و با انعقاد عقد حاصل می شود. در حقوق مدنی ایران عقد بیع یکی از کاربردی ترین عقود تملیکی می باشد که در آن مبیع به سه صورت عین معین، کلی در معین و کلی فی ذمه می باشد. ضمان حاصل از عقد بر عهده فروشنده (در تسلیم مبیع ) و خریدار (در تسلیم ثمن) می ماند، این ضمان، ضمان معاوضی می باشد و این قاعد فقط اختصاص به عقد بیع نداشته در کلیه عقود معاوضی ایجاد می گردد. معمولا در عین معین انتقال مالکیت با صرف ایجاب و قبول حاصل می گردد. قبض تاثیری در انتقال مالکیت ندارد به استثنای بیع صرف که قبض شرط صحت آن می باشد (ماده ۳۶۴ ق م). اما زمانی که مبیع کلی می باشد بین حقوقدانان در خصوص زمان انتقال و نقش قبض در مالکیت اختلاف نظر می باشد. برخی زمان تعین مصداق مبیع را زمان مالکیت و برخی زمان قبض و تسلیم را زمان مالکیت می دانند و قانون مدنی ایران در مورد اختیار طرفین برای زمان انتقال مالکیت ساکت می باشد هرگاه در زمان قبل از تسلیم، مبیع تلف شود آیا از مال بایع تلف گردیده یا از مال مشتری و این امر مورد اختلاف دکترین حقوق می باشد. در این پژوهش نقش (قبض و اختیار زمان مصداق مبیع) در انتقال مالکیت از نظر فقهی و همچنین از نظر حقوق تطبیقی (ایران، فرانسه و انگلیس) مورد بررسی قرار می گیرد.

بیع، مبیع، قبض، انتقال، ضمان معاوضی و مالکیت