منیره محمدی طبائی - کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه هنر اصفهان
هانیه نوربخش - کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه هنر اصفهان

برنامه ریزی پیش از وقوع بحران از مسائل مهمی است که امروزه پیش روی مدیران شهری به ویژه در حوزه مدیریت بحران قرار دارد. با توجه به اینکه ایران از کشورهای در معرض آسیب به شمار می آید، لازم است مدیریت شهری توانایی بالایی در مواجهه با حوادث ناگوار طبیعی داشته باشد و به منظور کاهش اثرات سوء بحرانها برای ارتقاء و گسترش توانایی های خود تلاش نماید. در سالهای اخیر احداث و یا آمادهسازی مراکز اسکان موقت، اضطراری و پایگاه های مدیریت بحران در محلات و بافت های شهری در دستور کار سازمان پیشگیری و مدیریت بحران بسیاری از شهرهای ایران قرار گرفته است. یکی از موارد قابل توجه قبل از احداث این پایگاه ها مطالعه، بررسی و انتخاب مکان جغرافیایی مناسب برای استقرار این نوع کاربری است. در کشورهای درحال توسعه همچون ایران که زیرساختهای شهری دارای ضعف است، ضرورت توجه به پدافند غیرعامل شهری برای کاهش حجم خسارات بیشتر مورد توجه بوده و آمادگی در برابر سوانح، ضروری به نظر میرسد. هدف از این پژوهش مکانیابی مراکز اسکان اضطراری و مدیریت بحران در منطقه ۳ اصفهان در مواقع بحران شهری، پیش از بحران و مدیریت صحیح حین و بعد از آن است. بر این اساس در چارچوب روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، پس از مشخص شدن معیارهای موثر در مکانیابی مراکز اسکان موقت، اطلاعات و داده های قابل دسترس گزینش گردید، معیارها و شاخصهای مورد مطالعه با استفاده از تکنیک AHP وزن دهی و با استفاده از نرم افزار GIS لایه های تولیدی هر معیار با توجه به وزن مشخص شدهاند. پس از همپوشانی لایه ها، نقشه پهنه بندی اسکان موقت سانحه دیدگان سطح منطقه سه شهرداری اصفهان شناسایی و اولویت بندی شده اند. نتایج نشان میدهد که بخش مرکزی منطقه ۳ اصفهان به دلیل وجود بافت فرسوده قابلیت امکان اسکان موقت در مواقع بحران را ندارد و در مقابل بخش جنوب غربی منطقه بهترین مکان برای اسکان موقت در مواقع بحران است.

اسکان موقت، مدیریت بحران، پدافند غیرعامل، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)