یحیی جمالی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
مسعود وحدت طلب - دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

واژه موتیف از واژگان رایج در حوزه های گوناگون هنر، شعر و ادب و علوم و فنون است. آشنایی با موتیف ها در تحلیل آثار گوناگون موجود در حوزه های مذکور، بسیار کارامد است. در مقاله حاضر کوشش شده است با بازخوانش یکی از انواع موتیف های رایج در عرصه هنر اسلامی ایران، به این نکته پی ببریم که، این نوع از موتیف ها صرفا زاییده اندیشه و مبانی اسلامی است یا میتوان عینا و یا ردپایی از آن را در معماری پیش از اسلام نیز یافت. طبق بررسی های صورت پذیرفته، معین شد که موتیف های گیاهی که در هنر اسلامی از آن بهره گیری میشود به لحاظ نوع و ماهیت گیاهان مورد استفاده، عمدتا گیاهانی است که در دوران ایران باستان نیز استفاده میشده است با این تفاوت که گیاهانی که از نظر فلسفه و معانی نمادین، با اندیشه اسلامی همخوانی نداشتند از چرخه موتیف ها حذف شدند و از نظر صورت شکلی نیز سیر تکامل از دوران پیش از تاریخ تا عصر اسلامی به وضوح نمایان است. روش تحقیق به صورت تحلیلی توصیفی و با استناد به منابع اسنادی و کتابخانه ای است.

موتیف، اسلیمی، ختایی، معماری اسلامی