رویا برزگر بریس - دانشجوی دکتری، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردبیل، ایران،
مسعود یوسفی تذکر - استادیار، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردبیل، ایران،

در فرهنگ و تمدن ایرانی - اسلامی، مسجد به عنوان مهمترین بنای ماندگار اسلام در شهرها و اقلیم های مختلف ساخته شده است، و هویت شهرهای اسلامی با مساجد جامع درهم آمیخته است. معماری مساجد به عنوان یکی از انواع بناهایی است که در طول تاریخ معماری ایران همواره مورد توجه بوده است. معماری این دوره نمونه ای مناسب از هماهنگی و تلفیق بنا با محیط پیرامون می باشد که حاصل عوامل مختلف اقلیمی، تاریخی، اقتصادی، فرهنگی است. این مقاله به بررسی دو مسجد با ویژگی های فضایی معماری با ذکر عوامل اقلیمی موثر در آن بناها پرداخته است. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش اقلیم در شکل گیری عناصر معماری مساجد در مناطق سرد و کوهستانی می باشد. این پژوهش با نگاهی توصیفی- تحلیلی و بر مبنای مطالعات اسنادی انجام یافته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که ساخت و اجرای مساجد با توجه به عملکرد، اقلیم، نوع مصالح ، تدبیر اجرای معمار و مسائل دیگر باهم متفاوت و دو بخش پژوهش معماری با توجه به مقیاس و تناسبات و شکل و فرم و رابطه آن ها ،تزئینات و نقوش و کتیبه ها می باشد.

اقلیم سرد، اقلیم در مساجد، مسجد کبود تبریز، مسجد جامع همدان