ضیا حسین زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری منظر دانشگاه شهید رجایی،
فاطمه جم - استادیار، طراحی شهری و معماری، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید رجایی
حمیدرضا عظمتی - استاد تمام، رشته معماری، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید رجایی

نگاه مدرنیستی به سکونت و فروکاستن آن به نیازهای فیزیکی منجر به تنزل فضاهای شهری به کالبدهایی تک بعدی، غیر انسانی، بی روح، تهی از زندگی و تقلیل مجتمع های مسکونی تا حد سرپناه شد. رشد روز افزون جمعیت در جوامع شهری، به ساخت مجتمع های مسکونی، به خصوص در کلانشهرها، با رویکردهای مدرنیسیتی و کمینه گرا، صرفا در جهت تامین سریع و ارزان سرپناه برای اقشار کم بضاعت جامعه، دامن زد. این مجموعه ها غالبا فاقد فاکتورها و مولفه های منظرین سازنده مکان، سرزندگی و هر گونه کیفیت فصایی هستند. تقریبا یک دهه است که ساخت این مجموعه های مسکونی در ایران تحت عنوان مسکن مهر انجام میشود، هدف این پژوهش تحلیل و بررسی بررسی نقاط قوت و ضعف مجتمع مسکونی هساء در دستیابی به این مولفه های سرزندگی به عنوان نمونه موردی است. به دلیل ماهیت اجتماعی این تحقیق از روش پژوهش پیمایشی استفاده شده است زیرا نیاز بود تا اطلاعاتی درباره دیدگاه ها، باورها، نظرات، انگیزه ها و رفتارهای ساکنان مسکن مهر استخراج گردد. برای تدوین مبانی نظری پژوهش از بررسی دیدگاه های صاحبنظران و اشتراک نظرات آنان در خصوص مفهوم » سرزندگی« و »حیات« یک چهارچوب نظری جهت ارزیابی نمونه مورد مطالعه تدوین گردید. در نهایت، ارزیابی به شیوه مشاهده مستقیم و مصاحبه با ساکنان صورت پذیرفت. مجتمع مسکونی هساء شهر پردیس به عنوان نمونه مورد مطالعه در تک تک این شاخصه های سرزندگی بررسی شد. نتایج بدستآمده حاکی از آن است که هرچند نقش عوامل کالبدی در ارتقا سرزندگی مجتمع های مسکونی بسیار بالاست ولی مساله اساسی که در غالب پروژه های شهری مورد غفلت واقع شده است، منظر آنها به عنوان یک کل در ترکیب و سنتز لایه های کالبدی و معنایی و تولید فضایی است که موجبات دلبستگی ساکنان را به مکان زندگیشان با گذشت زمان فراهم آورد.

سرزندگی، حس تعلق به مکان، منظر شهری، مسکن مهر، شهر پردیس