آیدا غفوری - دانشجوی دکتری گروه طراحی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

یکی از چالش هایی که شهرهای امروز ایران و به خصوص کلان شهرها با آن رو به رو هستند، موضوع بافت های فرسوده، ناکارآمد و حاشیه نشین است. بافت های فرسوده و حاشیه نشین نمی توانند خود را با شرایط امروزه وفق دهند و به مرور زمان ساکنان قدیمی آن ها به بافت های جدید نقل مکان کرده و ساکنان مهاجر روستایی به آن گرایش پیدا می کنند. عدم وابستگی ساکنان جدید به بافت و کم توجهی به آن، باعث فرسودگی بیشتر و ناهنجاری های اجتماعی می شود که این امر باعث شکاف عمیق بین این بافت ها با بافت های جدید شده که در نهایت به شکست بافت های ناکارآمد می انجامد که لزوم ساماندهی این بافت ها را ضروری می نماید. مقاله حاضر با هدف ساماندهی بافت های فرسوده، ناکارآمد و حاشیه نشین شهری انجام شده است. روش انجام پژوهش، توصیفی – تحلیلی می باشد. تعاریف مهم و ادبیات نظری مربوط به مداخله در بافت های مورد نظر و مقالات مرتبط مبانی این تحقیق را شکل می دهند. با توجه به مشکلات موجود در این بافت ها با استفاده از مدل SWOT نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید بررسی گردیده و سپس به ارائه استراتژی های مناسب در جهت افزایش کیفیت زندگی ساکنان پرداخته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که مهم ترین عوامل قوت، ضعف، فرصت و تهدید در بافت های فرسوده، ناکارآمد و حاشیه نشین به ترتیب، تراکم کم طبقات در این بافت ها و ظرفیت مناسب برای افزایش تراکم جمعیت و جلوگیری از گسترش افقی شهرها، گسترش فقر و بیکاری و در نتیجه افزایش جرم و جنایت و وجود آسیب های اجتماعی، صرفه اقتصادی زیاد با بازسازی این بافت ها و افزایش فقر و بیکاری و ناهنجاری های اجتماعی و به دنبال آن تنزل جایگاه اجتماعی و اقتصادی در این بافت ها می باشند.

ساماندهی، حاشیه نشینی، بافت فرسوده، بافت ناکارآمد، SWOT