پروین پرتوی - دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران،
زهره فتحی نژاد - کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

اجتماعات و محیطهای شهری به عنوان مکانهایی موثر در ارتقاءسلامت، خصوصا سلامت اجتماعی که در کیفیت زندگی افراد تاثیرگذار میباشد، تشکیل شده است . محیطهای ساخته شده تاثیر مستقیم و غیرمستقیم بر زندگی فعال، سلامت جسمی، سلامت روحی و سلامت اجتماعی ساکنین در محیطهای شهری دارد. بنابراین در سالهای اخیر اصطلاح سالتوژنیک به عنوان روشی جدید در طراحی و برنامه ریزی محیط های سالم با درنظر گرفتن سلامت و مراقبتهای بهداشتی، به منظور توصیف الگویی از تاثیرات اجتماعی-محیطی بر سلامتی ابداع شد. رویکرد سالتوژنز، مفهومی که توسط جامعه شناس پزشکی آرون آنتونوفسکی۲ در اواخر دههء ۱۹۷۰ ایجاد شده است و بیشتر بر آنچه باعث ایجاد بیماری میشود، تمرکز دارد. او سلامتی را با توانایی درک، مدیریت و معنابخشیدن به اضطراب پیوند میدهد. این توانایی را حس انسجام مینامند. رویکرد سالتوژنز تمرکز بر شرایط بالادستی برای تجربه سلامتی و کیفیت زندگی است به جای تلاش برای کاهش آسیب در مناطق یا جمعیتهای در معرض خطر. به دلیل ارتباط مفهوم شهرهای سالم با احتمال تجربه و توسعه سلامت در محیطهای شهری از رویکرد سالتوژنز در پروسه های برنامه ریزی محیطهای شهری میتوان استفاده نمود. استفاده از رویکرد سالتوژنز در بافتهای شهری به ما این امکان را میدهد تا منابع محیطی را در سطوح مختلف تجربه کنیم و آنها را از طریق مفاهیم مقاومت عمومی و حس انسجام اجتماعی به نتایج سلامت پیوند دهیم. اهمیت برنامه ریزی شهری سلامتافزا با توجه به اصول، اهداف و معیارهای آن در بلندمدت برای محیطهای شهری رو به رشد امروزه ضروری و مفید میباشد. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی و با هدف شناخت رویکرد سالتوژنز (رویکرد سلامت افزا) و اصول و شاخصهای آن و به منظور دستیابی به محیطهای سالم و سالتوژنیک تهیه شده است.

محیطهای شهری، سلامت افزایی، رویکرد سالتوژنز، شهرسالم، طراحی شهری، برنامه ریزی شهری