تبیین مفهوم پایداری اجتماعی در الگوی شهرسازی ایرانی-اسلامی

انسانها در طول تاریخ به طور ذاتی به دنبال یک زندگی خوب بوده اند و در این راستا، برای بهبود شرایط زیست خود کوشیده اند از استعدادها، توانمندی ها و ظرفیت ها و محیط اطراف خود حداکثر بهره را ببرند. از این رو، مسئله اصلی زندگی مطلوب و باکیفیت بوده است. پایداری مفهومی است که به دنبال خود مفهوم مکملی به نام "توسعه پایدار" را مطرح می کند و در برخی موارد به جای یکدیگر به کار می روند. عنوان «اجتماع پایدار»، برای اولین بار در قالب چهار چوب مفهومی توسعه پایدار و به عنوان هدف غایی بعد اجتماعی توسعه پایدار طرح شد. تاکنون پژوهشهای زیادی به این مهم پرداخته اند که یک اجتماع پایدار چه مشخصات و ویژگی هایی دارد و شهرسازی چگونه می تواند به خلق یک اجتماع پایدار کمک کند، اما در این میان آن چه مغفول مانده است باز روایی محلی این مشخصات در پرتو جهان بینی غالب و بستر فرهنگی جامعه ماست. پر واضح است که استفاده از هر الگوی جهانی، در مختصات محلی به تغییراتی متناسب با زمینه فرهنگی آن محل، نیاز دارد. بر همین اساس، استفاده از الگوی جهانی «اجتماع پایدار» در بستر فرهنگ اسلامی، نیازمند باز تعریف مشخصه های یک اجتماع پایدار از دیدگاه جهان بینی اسلامی است. بنابراین مساله اصلی نوشتار حاضر، چیستی شاخص های اجتماع پایدار در جهان بینی اسلامی و چگونگی تاثیر آن بر سنت شهرسازی مسلمانان است. در این راستا به روش توصیفی-تحلیلی در ابتدا به دنبال یافتن شاخصهای یک اجتماع پایدار از منظر اسلام و تاثیر آن بر سنت شهرسازی مسلمانان بودیم. پس از مرور منابع، مفهوم امت به عنوان کلیدی ترین مفهوم اجتماعی و نمایانگر یک اجتماع مطلوب شناخته شده و مهم ترین شاخصها به منظور تحقق آن در هفت اصل نشان داده شده است.

Keywords:

شهرسازی اسلامی , پایداری اجتماعی , طراحی شهری