تاثیرات بافت تاریخی در شکل گیری و توسعه فیزیکی ساختار شهر (نمونه موردی: منطقه ۸ شیراز)

امروزه تغییرات شتابان شهرنشینی که به صورت نامتعادل بوده، منجر به گریبان گیری جامعه شهرنشین شده است. این تغییرات باعث گسستگی در ارتباط میان ساختار و کالبد شهر جدید با بافت قدیم آن شده و به عبارتی کالبد بافت تاریخی شهری در معرض مشکلات ناشی از توسعه شهرها قرار گرفته است. شیراز نیز از جمله شهرهای تاریخی بوده که از عوارض عوامل موثر بر توسعه فیزیکی و ساختار شهری جدید و آسیب وارد آمده بر بافت تاریخی آن مصون نمانده است. با توجه به وضعیت ناپایدار در بافتهای تاریخی شهری، بایستی در جهت بهبود ساختار کالبدی این بافت تاریخی ارزشمند اقداماتی در آن انجام گردد. شیراز در طی ادوار مختلف تاریخی، دارای بافت چهار گوش بوده است. عنصر بازار در گسترش هسته بافت تاریخی و منسجم نمودن شریانهای کشیده شده به نقاط مسکونی حائز اهمیت بوده است؛ اما از ابتدای قرن اخیر همانند سایر شهرهای ایران، تحت تاثیر فرآیند نوگرایی واقع گردیده است. شیراز در طول حیات خود تحت تاثیر عواملی از قبیل: عوامل فرهنگی، طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی قرار گرفته که منجر به تغییر در ساختار کالبدی-فضایی آن گشته است . از سوی دیگر، شیراز در چهار عصر سرعت دچار تحولات در ساختار کالبدی و توسعه فیزیکی گردیده که به نوعی در اثر تحولات صورت پذیرفته در عصر چهارم، با گسترش پراکندهرویی مواجه گشته است. مقاله حاضر با هدف شناختن عوامل اثرگذار بر رشد و توسعه فیزیکی ساختار کالبدی شهرهای تاریخی، تحلیل و بررسی سه شهر تاریخی ایران و نیز تحلیل بخش مبانی نظری بر آن است تا با بهره گیری از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و نیز استفاده از بررسی کیفی-توصیفی به تحلیل روند تاریخی عوامل موثر بر شکل گیری و اثرگذاری آن بر توسعه فیزیکی شهر تاریخی شیراز بپردازد.

Keywords:

استخوان بندی شهر , بافت تاریخی , توسعه ساختار شهری , سلسله مراتب کالبدی-فضایی , شیراز , هویت شهر.