زهرا ساعدی - دانشکده عمران و معماری ، دانشگاه ایوانکی،
حسین عالی - دانشکده عمران و معماری ، دانشگاه ایوانکی،

معماری پایدار یکی از تحولات مهم در حوزه معماری است که هدف آن طراحی بنا بر مبنای اصول پایداری و صرفه جویی در مصرف انرژی میباشد. در کشور ماهماهنگی معماری با خصوصیات آب و هوایی هر منطقه از جمله اقلیم گرم وخشک از دیرباز مورد توجه بوده است. میزان وسیعی از سرزمین ما دارای آبوهوای گرم و خشک است که دارای ویژگی هایی چون گرمای شدید در تابستان، وزش باد و همچنین سرمای شدید در زمستان میباشد. به همین منظور باید خانه ها را طوری بنا کرد تا از تابش مستقیم آفتاب و گرمای شدید و سرمای زمستان محفوظ بمانند، بر این اساس معماری خانه های مسکونی این نوع اقلیم درونگرا و حائز اهمیت است. از دوره سلطنت قاجار بناهای بسیاری در کشورمان برجای مانده که بخش اعظمی از این بناها شامل منازل مسکونی میباشد. معماری این دوره را معماری خانه سازی و یا معماری خانه های مسکونی نامیده اند، از آنجایی که هدف این مقاله، شناخت و بیان تاثیر پذیری اصول و عناصر موثر در پایداری خانه های دوره قاجار در اقلیم گرم و خشک میباشد ، با معرفی ۵ نمونه از خانه های این دوره در شهر قم به بررسی عوامل موثر در ساخت خانه های پایدار در گذشته می پردازیم و اصول، همسازی و تطابق کالبد این مساکن با بوم جغرافیایی آنها را باز می شناسیم. روش پژوهش این نوشتار مبتنی بر بازدید میدانی و مطالعات کتابخانه ای است.

معماری پایدار -خانه - قاجاریه - قم