سنگ نگاری، زمین شیمی سنگ کل و شیمی کانی کلینوپیروکسن و آمفیبول در سنگ های قلیایی بازیک قاعده سازند شمشک، جنوب آزادشهر، البرز شرقی

در منطقه جنوب آزادشهر، در قاعده توالی­های سازند شمشک، وجود دو رخنمون متفاوت از سنگ­های آذرین بازیک به صورت توده­های الیوین­گابرویی و دایک­های دیوریتی قلیایی پگماتوئیدی نمایان ­است. کانی­های سازنده الیوین­گابروها شامل الیوین، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز هستند و دیوریت­های قلیایی نیز از آمفیبول­های درشت بلور و پلاژیوکلاز تشکیل شده­اند. زمین شیمی عناصر اصلی، کمیاب و خاکی نادر این نمونه­ها نشان دهنده ماهیت قلیایی ماگمای سازنده و برخاستن این ماگما از یک خاستگاه گوشته­ای مشابه با خاستگاه نوع بازالت جزایر اقیانوسی (OIB) است. ترکیب شیمیایی کانی­های الیوین و پلاژیوکلاز در الیوین­گابروها به ترتیب کریزولیت و لابرادوریت است. کلینوپیروکسن­های الیوین گابروها از نوع دیوپسید-اوژیت با ماهیت قلیایی و غیرکوهزایی هستند و در فشار حدود ۲ تا ۱۱ کیلوبار، دمای ۱۲۰۰ تا ۱۲۵۰ درجه سانتیگراد و گریزندگی اکسیژن بالا تشکیل شده­اند. آمفیبول­های دیوریت­های قلیایی نیز با ترکیب کرسوتیت-مگنزیوهاستینگزیت (کلسیمی) از نوع آذرین مشخص شده­اند و دارای خاستگاه گوشته­ای هستند. دما و فشار تبلور آمفیبول­ها، ۹۵۰ درجه سانتیگراد و در گستره ۶۰۰ تا ۷۵۰ مگاپاسکال (معادل ۶ تا ۵/ ۷ کیلوبار) تعیین شده­است. پلاژیوکلازهای دیوریت­های قلیایی دارای ترکیب آلبیتی دارند.      

Keywords:

Alkaline basic rocks , Shemshak Formation , mineral chemistry of clinopyroxene and amphibole , Azadshahr , Eastern Alborz. , سنگ های قلیایی بازیک , سازند شمشک , شیمی کانی کلینوپیروکسن و آمفیبول , آزادشهر , البرز شرقی.