ترکیب شیمیایی و ویژگی های نوری آمفیبول های سدیمی- کلسیمی و کلسیمی شیست های بازیک منطقه شاه نشین، جنوب غرب زنجان

منطقه شاه­نشین در جنوب غرب زنجان و در مرز استان­های زنجان و کردستان قرار دارد. بر اساس بررسی­های سنگ­نگاری، شیست­های بازی این منطقه شامل اکتینولیت شیست، اکتینولیت پیروکسن شیست، اکتینولیت پیروکسن گارنت شیست و اکتینولیت اپیدوت شیست هستند. اکتینولیت شیست­ها فراوان­ترین نوع شیست­های بازی هستند و از آمفیبول، موسکوویت، کلریت و آلبیت به عنوان کانی­های اصلی تشکیل شده­اند. در این شیست­ها، آمفیبول­ها در دو جایگاه بافتی مایل به شیستوارگی اصلی و هم راستا با شیستوارگی اصلی دیده می­شوند. بررسی ویژگی­های نوری آمفیبول­ها نشان می­دهد که از مرکز به سمت لبه بلور، مقادیر شکست مضاعف و زاویه خاموشی(nγᴧ c) کاهش یافته و رنگ غیر تداخلی از سبز مایل به آبی در راستا nγ در مرکز به سبز کمرنگ در لبه تغییر می­کند. از سوی دیگر، بررسی ویژگی­های شیمیایی آمفیبول­ها نشان می­دهد که مرکز آن دارای ترکیب وینچیت – ریشتریت است، درحالی که لبه­ها دارای ترکیب اکتینولیت هستند. بنابراین، تغییر ویژگی­های نوری ارتباط مستقیمی با تغییر ترکیب شیمیایی آمفیبول­ها دارد که بیشتر بر اثر عکس جانشینی گلوکوفانی CaM۴ MgOct AlOctو جانشینی پلاژیوکلازی (CaM۴ AlT) رخ می­دهد. محاسبات فشار – دما برای ترکیب شیمیایی مرکز آمفیبول­ها نشان دهنده شرایط میانگین فشار kbar ۱۴ و دمای OC ۴۴۰ است درحالی که لبه آن­ها در شرایط میانگین  kbar۴ و OC ۵۲۰ تشکیل شده­اند. از این رو، ساختار منطقه­بندی نوری و شیمیایی در آمفیبول­های شیست­های بازی منطقه شاه­نشین برآمده از تغییر شرایط فشار – دمای دگرگونی است.      

Keywords:

Sodic–calcic and calcic amphiboles , basic schists , optical characters , Shahneshin , Zanjan. , آمفیبول های سدیمی - کلسیمی و کلسیمی , شیست های بازی , ویژگی های نوری , شاه نشین , زنجان.