محمدتقی شاکری - استاد گروه آمار زیستی، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
علی تقی پور - استاد گروه اپیدمیولوژی، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
داود تنباکوچی - دانشجوی کارشناسی ارشد آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
محبوبه شریفی مقدم بجستانی - دانشجوی کارشناسی ارشد آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
ریحانه صادقی - دانشجوی کارشناسی ارشد آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
علی هادیانفر - کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران. دانشجوی دکتری آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
راضیه یوسفی - کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران. دانشجوی دکتری آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.

مقدمه: مطالعات کارآزمایی بالینی شاهددار تصادفی شده، از جمله معتبرترین نوع مطالعات هستند که طراحی مناسب و گزارش صحیح آنها در علم پزشکی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی نقادانه مطالعات کارآزمایی بالینی شاهددار تصادفی شده مجله زنان، مامایی و نازایی ایران انجام شد. روش کار: در این مطالعه مقطعی- تحلیلی، مقالات کارآزمایی بالینی مجله زنان، مامایی و نازایی ایران در بازه سال های ۹۸-۱۳۸۸، بر اساس آخرین ویرایش چک لیست کانسورت، توسط ۳ کارشناس آمار زیستی که کفایت آموزش آنها با اندازه گیری ضریب توافق کاپا تایید شد، امتیازدهی شدند. مقالات بر اساس امتیاز کسب شده در ۵ دسته بسیار ضعیف تا عالی طبقه بندی شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS (نسخه ۲۵) و آمار توصیفی انجام شد. یافته ها: از مجموع ۱۳۱۸ مقاله منتشر شده در بازه زمانی ۱۱ ساله، ۳۲۵ مورد را مقالات کارآزمایی بالینی تشکیل داده اند که از بین آنها، تنها ۶ مقاله (۸۵/۱%) با درجه عالی ارزیابی شدند. کم ترین و بیشترین امتیاز در میان مقالات مورد بررسی به ترتیب ۱۴ و ۲۸ (حداکثر امتیازات ۳۷) به دست آمد و میانگین و انحراف معیار امتیازات کسب شده در تمام مقالات به ترتیب ۳۴/۰±۰۵/۱۹ محاسبه گردید. با این حال، به دو مبحث اساسی تصادفی سازی و کورسازی در مطالعات کارآزمایی توجه کمتری شده بود. نتیجه گیری: با توجه به اهمیت مطالعات کارآزمایی بالینی، توجه به کیفیت مقالات بر اساس چک لیست کانسورت ضروری است، همچنین به نویسندگان این گونه مقالات پیشنهاد می شود به ۲ بنیاد اساسی مطالعات بالینی یعنی تصادفی سازی و کورسازی، توجه بیشتری نشان داده تا از این طریق قدرت تعمیم پذیری نتایج افزایش یابد.

ارزیابی نقادانه, تصادفی سازی, کارآزمایی بالینی