میترا خاکپور - گروه آموزشی زیست شناسی، سازمان آموزش و پرورش مازندران، شهرستان آمل
مسعود کرشی - گروه آموزشی فیزیک، سازمان آموزش و پرورش مازندران، شهرستان آمل

جهت یابی پرندگان یک سیستم پیچیده ناوبری است و به نیاز پرندگان پاسخ می دهد تا بر اساساطلاعات جهت و موقعیت، تصمیم گیری جهت مکرر و متفاوت را بگیرند. در فصل هشتم زیست شناسی پایهدوازدهم و در قسمت مهاجرت، اشاره مختصری به سیستم جهت یابی در حیوانات و بخصوص پرندگان شدهاست. گرچه مطالعات اولیه روانشناسان تکاملی، از نوعی تکوین تکامل در سالیان بسیار طولانی برای حفظ بقا وهمزیستی حکایت می کند ولی در مطالعاتی تکمیلی بین فیزیکدانان و زیست شناسان، وجود مکانسیمی فیزیکیبرای یافتن جهت مناسب مشاهده گردیده است. در ابتدا وجود قطب نمای مغناطیسی در پرندگان باعث نظریهپردازی بسیاری از دانشمندان شد ولی در نهایت، وجود چندین قطب نمای فیزیولوژیکی در قسمت فوقانی سر ونوک پرنده و همچنین چشم های آن، ثابت کرده که تاثرات کوانتومی بین نور (فوتون) و پروتئین هایمغناظیسی شده و رادیکال در نهایت باعث تشخیص جهت صحیح می گردد. این نوشتار می کوشد که بدون واردشدن به رابطه های پیچیده مکانیک کوانتومی، به روشی ساده و قابل فهم برای همگان، این سیستم ناوبریپیچیده در پرندگان را توجیه و تفسیر نماید، گرچه ممکن است که هنوز شواهد رفتاری، عصبی، بیوفیزیکی وسایر شواهدی که جهت یابی را در پیمایش پرندگان را پشتیبانی می کند، مبهم باقی بماند.

پرندگان، جهت یابی، زیست شناختی، فیزیک کوانتومی، میدان مغناطیسی