بررسی تشویق و تنبیه از منظر نهج البلاغه

یکی از مباحث مهم و موثر در عرصه تربیت انسانها، بحث تشویق و تنبیه است. انسانها با توجه به حب نفس و نیاز فطری،دوست دارند مورد عنایت، توجه و تشویق قرار بگیرند. تشویق وتنبیه؛ در سیره تربیتی امیرالمومنین علیه السلام نیز مورداستفاده قرارگرفته است و به عنوان یک مربی کامل الهی در امر تربیت تمام شرایط و آداب آن رعایت شده است و ایشان درعرصه های مختلف فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، عبادی و... از این روش کارساز تربیتی مدد جسته اند. نهج البلاغه بهعنوان یکی از مهمترین منابع موجودی است که در این زمینه می توان از آن بهره برد و سیره عملی تربیتی امام علی ع را بهعنوان الگوی کامل مورد مطالعه قرار داد .تشویق و تنبیه به عنوان یک اصل مهم مدیریتی، جایگاه موثری در مدیریت علویداشته است و امام علی علیه السلام از آن برای اصلاح رفتار کارمندان خطاکار و ایجاد انگیزه کارکنان موفق در حوزه هایمختلف اداری بهره می گرفت". یکی از وظایف مهم یک نظام اداری کارآمد،ارزش گزاری عملکرد نیروهای انسانی و تفکیک بینکارکنان متعهد و مختلف است. موضوع در نظام اداری حکومت علی علیه السلام مورد توجه بوده است. ایشان براساس نوععملکرد کارگزاران و مدیران حکومتی، آنان را مورد بررسی جایگاه تشویق و یا تنبیه قرار می داد. آنچه در این مقاله سامان یافتهاست بررسی جایگاه تشویق وتنبیه در سخن و سیره مدیریتی امام علی علیه السلام از منظر نهج البلاغه است که از ابعادمختلف بدان نگریسته شده است. آداب،گونه ها و حوزه های تشویق و تنبیه از جمله عناوینی است که در این نوشتار مطرحاست. بنابراین در استفاده از این دو روش، حساسیت فوق العاده ای وجود دارد زیرا ساختار روانی و عاطفی انسان طوری استکه اگر در ازای فعالیت به او پاداش دهند آن نوع فعالیت برایش خوش آیند می شود و اگر بعد از انجام کاری تنبیه شود از آنکار نفرت می یابد و تکرارش برای او خاطره ای آزار دهنده دارد، پس این دو عامل، یعنی پاداش و کیفر، در اصلاح و تغییررفتار انسان با رعایت آداب و شرایط بسیار موثر است. امید آن که ره توشه ای برای برنامه ریزان و برنامه سازان ارجمند باشد.

Keywords:

روش , تربیت , تشویق , تنبیه , نهج البلاغه