فاطمه رئیسی - Department of Plant Breeding and Biotechnology, Faculty of Agriculture, University of Zabol, Zabol, Iran
لیلا فهمیده - Department of Plant Breeding and Biotechnology, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
براتعلی فاخری - Department of Plant Breeding and Biotechnology, Faculty of Agriculture, University of Zabol, Zabol, Iran
مجتبی کیخاصابر - Department of Plant Pathology, Faculty of Agriculture, University of Zabol, Zabol, Iran

با توجه به اهمیت تولید خرما در کشور، معرفی ارقام جدید، بهبود ارقام موجود و بررسی تنوع ژنتیکی موجود بین ارقام مختلف برای بهبود کمی و کیفی تولید خرما ضروری است. در این تحقیق تنوع ژنتیکی بین ۱۵ رقم مختلف محلی خرما از شهرستان سراوان و بخش های جالق، ناهوک و سینوکان استان سیستان و بلوچستان بررسی شد. به این منظور DNA از بافت برگ نمونه ها با استفاده از روش دلاپورتا استخراج و کیفیت و کمیت DNA استخراجی با استفاده از ژل آگارز یک درصد و دستگاه اسپکتروفتومتر تعیین شد. واکنش PCR با استفاده از آغازگرهای اختصاصی ژن rbcL بر اساس شرایط مورد نیاز انجام شد و محصول های PCR جهت توالی یابی ارسال گردید. پس از تعیین توالی، تجزیه و تحلیل ها و ترسیم دندروگرام روابط فیلوژنتیک و ماتریس تشابه توالی ها با نرم افزارهای Bioedit و MEGA۷ انجام شد تا روابط خویشاوندی و فاصله ژنتیکی بین ارقام تعیین شود. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که برای این نشانگر در مجموع ۵۵۳ جایگاه مختلف وجود دارد که ۵۰۵ جایگاه دارای حذف و اضافه و ۴۸ جایگاه بدون حذف و اضافه بود. فاصله ژنتیکی از ۰ تا ۰.۰۳۷ و بیشترین تنوع درون منطقه ای مربوط به رقم Jm۱۳_sabzoo بود. براساس دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه ای، ارقام مورد بررسی به دو شاخه تقسیم شدند که در شاخه اول رقم سبزو از جالق قرار گرفت و سایر ارقام در زیرشاخه های مختلف شاخه دوم قرار گرفتند. اگرچه استفاده از نشانگر rbcL برای بررسی تنوع و روابط درون گونه ای مفید است اما در خصوص ارقام خرمای مورد آزمون در این تحقیق، فاصله ژنتیکی کمی برآورد شد. بنابراین پیشنهاد می شود در مطالعات آینده جهت بررسی تنوع ژنتیکی خرما از سایر بارکدهای DNA و همچنین سایر نشانگرهای مولکولی مناسب استفاده شود.

Genetic diversity, Date palm, Phylogenetic relationships, rbcL markers, تنوع ژنتیکی, خرما, روابط فیلوژنتیک, نشانگر rbcL