سمانه اکبری - Department of Plant Production and Genetic Engineering, Faculity of Agriculture, Lorestan University, Khorramabad, Iran
امیدعلی اکبرپور - Department of Plant Production and Genetic Engineering, Faculity of Agriculture, Lorestan University, Khorramabad, Iran
پیام پزشک پور - Department of Crop and Horticultural Science Research, Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Khorramabad, Iran

یکی از مباحث مهم در به نژادی گیاهان زراعی، مبحث اثر متقابل ژنوتیپ × محیط می باشد. روش های متعدد آماری برای برآورد اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و انتخاب ژنوتیپ های پایدار و پر محصول معرفی شده است. در این پژوهش ۱۴ ژنوتیپ عدس به همراه دو شاهد سپهر و گچساران، طی چهار سال زراعی (۹۹-۱۳۹۵) بررسی شدند. آزمایش ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سراب چنگایی خرم آباد انجام گرفت. برای بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط از تجزیه واریانس مرکب استفاده شد و نتایج حاصل از این تجزیه نشان دهنده معنی داری اثرات سال، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × سال (محیط) بود. بر اساس آماره های Si(۱)، Si(۲) و NPi(۱) ژنوتیپ های (FLIP۲۰۱۴-۰۳۲L) G۵ و (ILL۸۰۰۶) G۱۲ دارای پایداری بالاتر با عملکرد بیشتر معرفی شدند. بر اساس آماره های ناپارامتری مختلف ژنوتیپ های (FLIP۲۰۱۴-۰۳۲L) G۵ با میانگین عملکرد دانه ۱۵۷۴.۶۸ کیلوگرم در هکتار و ژنوتیپ (ILL۸۰۰۶) G۱۲ با میانگین عملکرد دانه ۱۳۳۳.۶ کیلوگرم در هکتار به عنوان ژنوتیپ های پایدار معرفی شدند. میزان وراثت پذیری بر اساس میانگین پلات برای صفت عملکرد در چهار سال (۰.۱۸±۰.۶۱) برآورد شد که حاکی از قابلیت انتخاب و بهبود صفت عملکرد دانه برای ژنوتیپ های مورد مطالعه بود. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها در سه خوشه اصلی قرار گرفتند. بیشترین فاصله میان گروه دوم و سوم مشاهده شد. ژنوتیپ های خوشه اول از پایداری بالایی برخوردار بودند.

Genetic variety, Cluster analysis, Non-parametric, Yield, تنوع ژنتیکی, تجزیه خوشه ای, عملکرد, ناپارامتری