آرزو شهسواری - دانشجوی دکتری، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
محمد رزم کبیر - استادیار، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
امیر رشیدی - استاد، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

هدف از پژوهش کنونی ارزیابی ژنتیکی سخت زایی گاوهای هلشتاین با مدل­های خطی، خطی تصحیح شده و آستانه­ای بود. اطلاعات شامل رکوردهای ویرایش شده ۱۳۳۸۷۶ راس گاو مربوط به هشت گله از گله­های گاو هلشتاین اصفهان بود که طی سال­های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۷ توسط تعاونی وحدت جمع­آوری شده بودند. اثر عوامل ثابت موجود در مدل شامل گله، سال-فصل زایش، جنسیت گوساله و سن اولین زایش و آثار تصادفی شامل پدر گاو و پدر گوساله و محیط دائم مادر بود. ویرایش رکوردها و کنترل کیفیت داده ها با نرم افزار SAS و ارزیابی ژنتیکی حیوانات با مدل های مورد مطالعه به کمک نرم افزار DMU انجام شد. نتایج نشان داد که گله و سال-فصل زایش، جنسیت گوساله و سن اولین زایش بر نرخ وقوع سخت زایی تاثیر داشتند. وراثت­پذیری مستقیم سخت زایی در تلیسه­ها و گاوها با مدل خطی به ترتیب ۱۰/۰ و ۰۷/۰ و با مدل آستانه­ای به ترتیب ۱۳/۰ و ۱۰/۰ برآورد شد. وراثت پذیری برآورد شده با مدل خطی پس از تصحیح و تبدیل به مقیاس زمینه­ای در تلیسه ها به ۱۹/۰ و در گاوها به ۱۴/۰ افزایش یافت. همبستگی ژنتیکی بین اثر مستقیم و مادری در مدل­های آستانه­ای و خطی برای تلیسه­ها و گاوها ۵۶/۰- تا ۷۴/۰- برآورد شد. به دلیل همبستگی­های رتبه­ای متفاوت، رتبه بندی حیوانات براساس ارزش اصلاحی پیش­بینی شده با مدل­های خطی و آستانه­ای متفاوت بود. معیار آکایک محاسبه شده برای مدل آستانه ای از مدل خطی کمتر بود و بنابراین در پیش­بینی ارزش اصلاحی حیوانات مدل آستانه ای نسبت به مدل خطی برتری دارد و این مدل برای ارزیابی ژنتیکی سخت زایی پیشنهاد می شود.

پارامتر ژنتیکی, سخت زایی, مدل آستانه ای, مدل خطی, همبستگی رتبه ای