عباس خاشعی سیوکی - دانشیار، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
علی شهیدی - دانشیار، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
سمیرا رهنما - دانشجوی دکتری، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

به منظور مدیریت کارا و موثر منابع آب زیرزمینی، تعیین نقاط مهم جهت نمونه برداری به لحاظ کاهش حجم نمونه ها و صرفه جویی در هزینه و زمان بسیار مهم است. در این مطالعه با استفاده از روش آنالیز مولفه های اصلی و تئوری آنتروپی که روشی کاربردی در ارزیابی سامانه های پایش کیفی می باشد به طراحی شبکه پایش کروم آبخوان دشت بیرجند پرداخته شد. در این پژوهش، ۲۵ چاه بهره برداری آبخوان دشت بیرجند با طول آماری yr ۵ (۱۳۹۷-۱۳۹۳) موردبررسی قرار گرفت. در منطقه موردمطالعه میانگین سالانه پارامتر کروم (شش ظرفیتی) آب زیرزمینی با استفاده از تکنیک آنالیز مولفه های اصلی و تئوری آنتروپی موردبررسی قرار گرفت تا چاه‎های نمونه‎برداری موثر در آبخوان این دشت مشخص گردد. نتایج نشان داد که از بین ۲۵ چاه موجود در منطقه موردمطالعه، می توان ۱۵ چاه به عنوان چاه شاخص کروم آب زیرزمینی آبخوان دشت بیرجند معرفی نمود که از پراکندگی خوبی در منطقه برخوردار هستند که می‎تواند در کاهش هزینه‎های نمونه‎برداری نقش مهمی داشته باشد. همچنین جهت در نظر گرفتن عامل زمان در تغییرات این روش در دو دوره زمانی ۲ و yr ۳ ساله انجام شد. نتایج نشان داد که در دوره زمانی yr ۲ (۱۳۹۴-۱۳۹۳) ۱۹ چاه به عنوان چاه موثر انتخاب شدند که در دوره زمانی yr ۳ (۱۳۹۷-۱۳۹۵) این تعداد به ۱۷ چاه تقلیل پیدا کرد. تئوری آنتروپی نشان داد که کلیه چاه های موجود در منطقه از اهمیت یکسانی در طراحی شبکه پایش برخوردار هستند.

آب زیرزمینی, آنالیز مولفه های اصلی, چاه موثر, دشت بیرجند