زهره شیرخانی - دانشگاه خوارزمی، دانشکده علوم زیستی، گروه علوم گیاهی، تهران، ایران
عبدالکریم چهرگانی راد - دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی، همدان، ایران
فریبا محسن زاده - دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی، همدان، ایران
منصور غلامی - دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده کشاورزی، گروه باغبانی، همدان، ایران

هدف: هدف از این مطالعه بررسی تغییرات ریخت­شناختی، تنکارشناختی (فیزیولوژیک) و تکوین دانه­ی گرده و تخمک در شرایط تنش ناشی از تیمار کادمیوم در درمنه خزری است.مواد و روشها: در این مطالعه انباشتگی کادمیوم در بافت­های گیاهی، فاکتورهای رشد، محتوای نسبی آب بافت، شاخص پایداری غشا، محتوای رنگیزه­های فتوسنتزی، محتوای کربوهیدرات­های محلول، محتوای پروتئین کل، فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدانتی، الگوی پروتئینی بذر و مراحل تکوین دانه­ی گرده و تخمک در درمنه خزری تحت تیمار اسپری برگی کادمیوم (۰، ۷۵، ۱۵۰ و ۲۲۵ میلی­گرم در لیتر) مورد بررسی قرار گرفت.نتایج: نتایج نشان داد که درمنه خزری می­تواند کادمیوم را در بافت­های خود انباشته سازد. کاهش در فاکتورهای رشد، محتوای نسبی آب بافت، شاخص پایداری غشا، محتوای رنگیزه­های فتوسنتزی، محتوای کربوهیدرات­های محلول و افزایش در محتوای پروتئین کل و فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدانتی مشاهده شد. هم چنین تغییرات در الگوی پروتئینی بذر، تجزیه و تحلیل رفتن سلول­های کیسه رویانی، و افزایش ناهنجاری ها در میکروسپورها و دانه­های گرده ازجمله ناهنجاری­های مشاهده شده در گیاهان تحت تیمار بود.نتیجهگیری: براساس نتایج این تحقیق درمنه خزری مقاومت بالایی نسبت به تنش کادمیوم دارد و می­تواند تحت غلظت­های بالای کادمیوم زنده بماند. نتایج بیان گر آن است که کادمیوم می­تواند مراحل نموی اندام­های زایشی را تحت تاثیر قرار داده و موجب بروز انواعی از ناهنجاری ها طی مراحل تکوین اندام­های زایشی نر و ماده شد اما به نظر می­رسد درمنه خزری با تغییر در ویژگی­های فیزیولوژیک و پروتئینی خود توانسته در برابر اثرات منفی کادمیوم مقاومت کند. 

تنش فلزات سنگین, دانه گرده, درمنه خزری, کیسه رویانی