کیومرث ارجمند قجور - Ph.D of Psychology, Department of Psychology, Payam Noor University, Takab, Iran
علی اقبالی - Assistant Professor, Department of Educational Science, Farhangian University, Tehran, Iran

مقدمه: امروزه، سوء مصرف مواد به ­عنوان یک پدیده ­ی چند وجهی، به یکی از مشکلات اساسی در جوامع تبدیل شده و اشکال مختلفی به خود گرفته است. هدف: هدف از پژوهش حاضر، تعیین رابطه مدت و میزان مصرف مواد با سوگیری حافظه آشکار و ناآشکار در بیماران وابسته به مواد مخدر و محرک بود. روش: طرح پژوهش از نوع علی- مقایسه­ ای بود. جامعه آماری شامل کلیه بیماران وابسته به مواد مخدر و محرک شهرستان تکاب در سال ۱۳۹۶ بود، که از بین آن­ ها ۳۰ فرد وابسته به مواد مخدر (تریاک) و ۳۰ فرد وابسته به مواد محرک (مت ­آمفتامین) به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب و از لحاظ برخی متغیرهای جمعیت شناختی همتاسازی شدند. ابزار پژوهش شامل آزمون کامپیوتری حافظه­ ی آشکار، آزمون کامپیوتری تکمیل ریشه­ ی کلمات، مصاحبه بالینی ساختار نایافته و پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها علاوه بر آماره ­های توصیفی از ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t و نرم افزار SPSS نسخه ۱۷ استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد بین مدت مصرف مواد و سوگیری حافظه آشکار و ناآشکار در بیماران وابسته به مواد مخدر (۰/۶۸+=r)  و مواد محرک (۰/۷۹+=r) و نیز بین میزان مصرف مواد و سوگیری حافظه آشکار و ناآشکار در گروه وابسته به مواد مخدر (۰/۷۳+=r) و مواد محرک (۰/۸۱+=r) رابطه وجود دارد (۰/۰۵>P)، به طوری­ که با افزایش مدت مصرف و میزان مصرف، افراد وابسته به مواد مخدر و محرک سوگیری حافظه آشکار و ناآشکار بیشتری نشان می­ دهند، هرچند که این سوگیری در بین بیماران وابسته به مواد محرک بیشتر از گروه دیگر بود (۰/۰۵>P). نتیجه گیری: تاکید بر فرآیندهای شناختی در بیماران وابسته به مواد از جمله سوگیری حافظه، یکی از مواردی است که می­ تواند در پیشگیری و مداخلات درمانی مدنظر قرار گیرد.

Bias, Explicit memory, Implicit memory, Opioids, Stimulants, سوگیری, حافظه آشکار, حافظه ناآشکار, مواد مخدر, مواد محرک