سمیرا اسلامی زاد - استادیار، مرکز تحقیقات سلامت غذا، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
فرزاد کبارفرد - استاد، گروه شیمی دارویی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
نیما نادری - دانشیار، گروه سم شناسی و داروشناسی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
حسن یزدان پناه - استاد، گروه سم شناسی و داروشناسی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران

نان قوت غالب مردم ایران و بسیاری از کشورهاست. آکریل آمید و بنزو(آ)پیرن به عنوان آلاینده های مهم نان به ترتیب جزء سرطان زاهای گروه ۲A و گروه ۱ طبقه بندی شده اند. ازاین رو، باتوجه به مصرف بالای نان در کشورمان و اثرات سرطان زایی این سموم، عوامل موثر بر تشکیل این ترکیبات در فرایند پخت نان بررسی شد. در این مطالعه آکریل آمید و بنزو(آ)پیرن موجود در ۱۲۶ نمونه نان سنگک سنتی، نان سنگک نیمه صنعتی و نان صنعتی (نان همبرگر) جمع آوری شده از شهرهای تهران و شیراز تعیین مقدار گردید، سپس تاثیر عوامل مختلف روی میزان آلودگی نان به این دو ترکیب و همچنین ارتباط بین میزان بنزو(آ)پیرن و آکریل آمید موجود در نان بررسی شد. نتایج نشان دادند اختلاف معنی داری در میزان آکریل آمید انواع نان های بررسی شده، وجود داشت (۰/۰۰۱>p ). همچنین اختلاف معنی داری نیز بین میزان بنزو(آ)پیرن موجود در نان های سنگک سنتی و نان های صنعتی مشاهده شد (۰/۰۵>p ). ازطرف دیگر بین دمای پخت و میزان بنزو(آ)پیرن موجود در نان های سنگک نیمه صنعتی شیراز رابطه معنی دار آماری وجود داشت (۰/۰۵>p ). همچنین ارتباط خطی معنی داری بین غلظت های آکریل آمید و بنزو(آ)پیرن در نمونه های نان سنگک سنتی تهران مشاهده شد. بررسی نتایج این مطالعه نشان داد کاهش میزان درجه حرارت و استفاده از روش پخت مناسب می توانند فاکتورهای مهمی جهت پیشگیری از تولید آکریل آمید و بنزو(آ)پیرن در نمونه های نان باشند.

ایران, آکریل آمید, بنزو(آ)پیرن, نان سنتی, نان صنعتی