محمد فرهوش - دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روانشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
محمدرضا جهانگیرزاده - دکتری روانشناسی، دانشیار و عضو هیات علمی گروه روانشناسی، موسسه امام خمینی، قم، ایران
محمدرضا احمدی - دکتری روانشناسی، دانشیار و عضو هیات علمی گروه روانشناسی، موسسه امام خمینی، قم، ایران
مجتبی حافظی - دانشجوی دکتری روانشناسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
مرتضی کاشانی نژاد ابیانه - کارشناسی ارشد روانشناسی مثبت گرا، موسسه اخلاق و تربیت، قم، ایران

مقدمه: هدف پژوهش حاضر تدوین برنامه امید درمانی با توجه به آموزه­های اسلامی و دستاوردهای روانشناسی کلاسیک برای مواجهه با بیماری کرونا بود. روش: روش این پژوهش متن محور و تحلیل محتوا بود. بدین منظور مطالب مرتبط با نظریه امید در روانشناسی و آموزه­های اسلامی جمع آوری و تحلیل محتوا شد. بر اساس نتایج تحلیل محتوا، سازه امید شامل هفت مولفه شناخت هدف زندگی و گرایش به آن، مهارت هدف­گذاری، انگیزش و مهارت خودانگیزشی، توکل، تدبیر و مسیریابی، تلاش و پشتکار، مهارت مقابله با موانع بود. سپس بسته امید درمانی با رویکرد اسلامی برای مواجهه با بیماری کرونا طراحی شد. یافته­ ها: یافته های پژوهش حاضر نشان داد که برنامه امید درمانی با رویکرد اسلامی برای مواجهه با بیماری کرونا، شامل هشت جلسه، نود دقیقه­ ای است که شامل ۱) ایجاد رابطه درمانی و ارائه اهداف و منطق درمان، ۲) آشنایی با هدف و معنای زندگی در اسلام و تقویت گرایش به آن و نقش آن در امید ۳) آموزش مهارت هدف گذاری در راستای هدف اصلی زندگی و تعیین اهداف معنادار، شفاف، منطقی، ۴) تبیین انگیزش و اهمیت آن، تقویت خودآگاهی فرد نسبت به انگیزه هایش، ۵) مهارت­های انگیزش معنوی ۶) تدبیر و انتخاب مسیر مناسب، تقویت خلاقیت، مهارت برنامه ریزی، ۷) مهارت مقابله با موانع، مهارت انعطاف ­پذیری ۸) تقویت یاد خدا و توکل به او و جمع بندی، می­باشد. نتیجه­ گیری: برنامه امیددرمانی با رویکرد اسلامی، دارای ابعاد مثبت معنوی و روانشناختی است. برنامه امید درمانی با رویکرد اسلامی با توجه به معنا و هدف زندگی، انگیزه ی معنوی قابل توجهی در فرد ایجاد می کند و آسیب پذیری به افسردگی را کاهش می دهد. همچنین با تقویت توکل، اضطراب را کاهش می دهد. پیشنهاد می شود بسته امیددرمانی با رویکرد اسلامی در فضای مجازی و تحت وب ارائه شود.

امید درمانی, رویکرد اسلامی, امید درمانی کلاسیک, همه گیری کرونا, توکل