علی اکبری - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، تهران، ایران
شاهین باقری - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت پروژه و ساخت، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، تهران، ایران
سحر قلمبر - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت پروژه و ساخت، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، تهران ایران

در مدیریت بحران، یکی از مهم ترین عوامل آسیب پذیری مجتمع های زیستی، تراکم جمعیت در بافت های فرسوده و تاریخی و نیز مجتمع های مسکونی پرجمعیت است. آسیب پذیری انسانی در زلزله و یا حملات هوایی در جنگ های شهری، می تواند تبعات سیاسی، اجتماعی و انسانی در پی داشته باشد و از این رو کاهش آسیب پذیری و افزایش قدرت پدافندی در این زمینه، یکی از مهم ترین چالش های مدیریتی پیش روی نهادهای حاکمیت ملی و مدیریت شهری در همه کشورها است . این امور در ایران و به ویژه در تهران که دارای مجتمع های مسکونی انبوه با تراکم بالا و نیز بافت های فرسوده شهری درتراکم است، و نیز از سوی دیگر، موقعیت قرارگیری آن بر گسل های متعدد با امکان بالای وقوع زلرله مهیب، واقع است، اهمیت وافری پیدا می کند . به طورکلی خطرهای تهدیدکننده زندگی شهری و متراکم را می توان به سه به روش کلی: مخاطرات ناشی از بلایای طبیعی، مخاطرات حاصل از جنگ ها و حملات نظامی و درنهایت مخاطرات حاصل از حملات تروریستی، موارد فوق هرروزه در اقصانقاط جهان مشاهده می شوند. ازاین رو با گردآوری اطلاعات در مورد راه های منطقی و ایمن مواجهه با این تهدیدات، ضمن بیان اصول پدافند غیرعامل موثر در معماری مجتمع های مسکونی و ساختمان های پرجمعیت باهدف کاهش آسیب پذیری در مقابل مخاطرات سه گانه ذکرشده، به تشریح آن اصول و قواعد پرداخته شده است. مقاله حاضر یک اثر مروری-توصیفی است که با اسناد به مصاحبه های انجام شده با متخصصان دفاعی و نظامی کشور که در دیگر پژوهش ها منتشر شده است و نیز مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات عینی شخصی نگارش شده است. از نتایج این مقاله می توان به ایجاد و توسعه راهکارها و نقشه های راه موثر در ارائه امنیت پایدار مجتمع های مسکونی و همچنین ساختمان های اداری جمعیت متراکم، از حیث طراحی و ساخت، اشاره نموده ام.

پدافند غیرعامل، بلایای طبیعی، حملات نظامی، حملات تروریستی، بافت فرسوده متراکم