محمد مرادی - استادیار دانشگاه قرآن و حدیث

این نوشته کوشیده تا با گزارش رویکرد تحریمی و عارضه های منفی تاویل، جنبه های ایجابی آن را با استناد به منابع دینی و به روش استقرائی از سویی و به روش تحلیلی از سوی دیگر، در معرض دید و داوری قرار دهد. گذشته تاریخی تاویل، به ویژه در قرون اولیه اسلامی، نگاه منفی به تاویل، در حد ویرانگری آن، بسیار شدید است، اما بسیاری از کسانی که با آن مخالف هستند، ناگزیر از پذیرش آن شده اند. تاویل با توجه به گونه های مختلف آن، یعنی گونه کلامی/ اصولی و دلالی اش بیش از هر گونه دیگر، هم مورد استفاده است، و هم مورد تاخت وتاز. بیشتر نوشته های تفسیری و شرح الحدیثی اکنون، از تاویل های دلالی به معنای توجیه ظاهر کلام و عدول از آن و ارائه معنایی غیر از معنای ظاهری است، و بیشتر کاربرد تاویل در متون اسلامی، ناظر به این مفهوم نیست و ناظر به عینیت و مصداق خارجی است. آنچه این نوشته دنبال کرده، توجه به تاویل دلالی و اصولی، با رعایت ضابطه های زبانی و متنی است.

تاویل/ تاویل دلالی/ ضرورت تاویل/ تاویل مصداقی