راحله کاردوانی - استادیار مرکز تحقیقات زن و خانواده

«خانواده» نهادی مهم و بی بدیل و متشکل از اعضا و روابطی است و کارکردهای متعددی را در سطوح فردی و اجتماعی ارائه می دهد. یکی از زیرمنظومه های ارتباطی در خانواده، زیرمنظومه روابط زوجیتی یا روابط همسران به عنوان رکن اصلی تشکیل و نگهداشت آن می باشد و در آیات متعددی از قرآن توصیف شده است. این پژوهش با نگاهی مفهومی و آماری، با هدف بررسی نظام روابط زوجیتی در قرآن، با رویکرد کیفی و مبتنی بر تکنیک «تحلیل مضمون»، به بررسی تمامی آیات مربوط و استخراج مفاهیم و مقولات نهفته در آنها اقدام نموده است. نتیجه آنکه روابط زوجیتی در قرآن با دو مقوله کلان «اصول اخلاقی حاکم بر روابط» و «گستره حقوق و تکالیف» قابل توصیف است. مقوله اول، ۱۲ مفهوم و ۶۸ شاهد و مقوله دوم، ۶ مفهوم و ۴۸ شاهد از آیات را دربر دارند. نظام روابط زوجیتی در قرآن نسبت به شاخص «جنسیت» حساس بوده، الگوهای متفاوتی را برای هر یک از زوجین ارائه نموده است.

روابط زوجیتی/ خانواده/ زوجین/ قرآن کریم/ تحلیل مضمون