فاطمه شریفی زارچی - استادیار روان شناسی، عضو هیئت جامعه المصطفی العالمیه، گروه روان شناسی، مجتمع آموزش عالی بنت الهدی، قم، ایران.
سیده زینب رضوانی - دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران. (نویسنده مسئول)

جهانی شدن فرآیندی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است که بر وجوه گوناگون زندگی تاثیرگذار است. پژوهش حاضر با روش فراتحیل، تاثیر جهانی شدن بر نهاد خانواده را در ابعاد ساختاری، فرهنگی و تربیتی بررسی نموده است تا از این منظر مهمترین چالش­های فرآیند جهانی شدن بر تحکیم خانواده را شناسایی نماید. بدین منظور در گام نخست، مقالات و پایان نامه­های انجام شده از سال ۱۳۸۸- ۱۳۹۸ که در مجموع ۱۵ اثر با بیشترین ارتباط موضوعی بودند، انتخاب و با روش فراتحلیل بررسی شدند. در گام دوم، با روش توصیفی-تحلیلی راهکارهای برون رفت از این چالش ها براساس آموزه­های اسلامی تبیین شد. نتایج نشان داد که جهانی شدن نه تنها کارکردهای خانواده بلکه اصل و تمامیت آن را به چالش کشیده است که برخی از آنها عبارتند از: روند نزولی کیفیت روابط، فرد­گرایی، مصرف­گرایی، تضعیف فرهنگ بومی، تضعیف انسجام و وحدت خانواده، نسبیت گرایی در ارزش­های انسانی و خانوادگی، گسترش نگرش و ارزش­های مجازی، آزادی جنسی، بی بند وباری، تنزل جایگاه انسانی زنان، اختلال در جامعه­پذیری و فرایند تربیت فرزندان. راهکارهای کاهش آثار نامطلوب جهانی شدن بر تحکیم خانواده نیز عبارتند از: تقویت باورهای دینی در خانواده، آگاهی بخشی خانواده­ها، تاکید بر استمرار و حفظ خانواده طبیعی، تحکیم روابط خویشاوندی، رعایت مرزهای رفتاری و عاطفی درون و بیرون خانواده، مدیریت استفاده از رسانه ها در خانواده، تقویت ارزش­های بومی و دینی خانواده، ارتقای مهارت­های فرزندپروری در خانواده، تقویت عفاف و خویشتن داری در جامعه و ارتقای عزت نفس فردی و ملی.

چالش, جهانی شدن, تحکیم, خانواده, راهکار