بررسی تحلیلی تاثیر دستگاه تبلیغاتی سلطان محمود بر تاریخنگاری غزنویان

منابع تاریخی دوره غزنویان، منطبق با رویکرد سلطان محمود غزنوی، مبنی بر بزرگ شماری آل سبکتگین نگارش یافته اند. دستگاه تبلیغاتی غزنویان برپایه نگارش آثار تاریخی و ادبی، از دوره سلطان محمود پدید آمد. قهرمان سازی از سبکتگین و محمود، مهم ترین مولفه تاریخ نگاری غزنویان در این دستگاه تبلیغاتی بود. روش مورخان غزنوی بر تاریخ اسلاف آل سبکتگین نیز تاثیر گذاشت؛ به همین علت، بخش مهمی از تاریخ غزنویان به نفع بزرگ شماری خاندان سبکتگین، کوچک شماری شد یا در کل حذف شد. پژوهش پیش رو با هدف ترسیم بخشی از تحریف وقایع توسط مورخان غزنوی نوشته شده است؛ پس تلاش شده است با خوانش مجدد و بازنگری در روایت های منابع، به ویژه واکاوی بخش های ازمیان رفته تاریخ بیهقی که در سایر آثار، ازجمله مجمع الانساب و طبقات ناصری، باقی مانده است، تاریخ نگاری دوره غزنویان نقد شود. مقاله حاضر با روش تحلیلی و با بهره گیری از منابع دست اول تاریخی و هم سنجی روایت های آنها، در پی پاسخ گویی به این پرسش است که رویکرد مورخان به امرا و سلاطین غزنوی چگونه بود. یافته های پژوهش نشان می دهد تاریخ نگاری غزنویان به طور عمده به طرفداری از آل سبکتگین تحریر یافته و بخشی از تاریخ فرمانروایان غزنه، در فاصله آلپتگین تا سبکتگین، حذف شده یا دچار کوچک شماری شده است؛ اما بخش مربوط به آل سبکتگین و مخدومان آنها، به طور معمول با بزرگ نمایی و برجسته کردن نقش آنها در تحولات سیاسی توام است.

Keywords:

غزنویان , تاریخنگاری غزنویان , سلطان محمود , تاریخ یمینی , تاریخ بیهقی