منصور جهان تیغ - دانشیار/مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

رشد جمعیت و به دنبال آن افزایش مصرف آب، به دلیل ارتقای شاخص­های بهداشت و رفاه از یک سو و توسعه بخش­های اقتصادی و کشاورزی و به کارگیری روش های آبیاری سنتی، از سوی دیگر، افزایش تقاضای آب را در پی داشته است، در حالی که منابع آبی شیرین محدود است. بخش کشاورزی قسمت عمده­ای از آب شیرین را مصرف می­کند، لذا استفاده بهینه از منابع آب موجود یکی از راهکارهای مقابله با محدودیت منابع آبی است که علاوه بر افزایش تولید در واحد سطح، وسعت اراضی کشاورزی تحت کشت را نیز افزایش می دهد. در همین راستا، این پژوهش به­منظور ارزیابی رشد نهال توت با سه روش آبیاری زیرسطحی، سفالی و قطره ای در مناطق خشک انجام شد. سه تیمار آبیاری سفالی، قطره­ای و زیرسطحی با چهار تکرار روی گیاه توت در قالب طرح کاملا تصادفی در سال ۱۳۹۴ مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا چاله­هایی حفر و سه نمونه خاک از عمق ۵۰ سانتی متری هر تیمار برداشت و برخی از ویژگی های آن اندازه گیری شد و نهال توت ریشه­دار شش ماهه در چاله ها کاشته شد. سپس، ارتفاع درخت، تعداد شاخه، قطر و تاج پوشش در طول فصل رشد و رطوبت خاک در عمق ۶۰ سانتی متری قبل از آبیاری اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل آماری میانگین­ یافته­ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج نشان داد بین مقادیر مربوط به افزایش ارتفاع نهال ها در آبیاری­های زیرسطحی (۵/۷۸ سانتی متر)، سفالی (۵/۴۵ سانتی متر) و قطره­ای (۷/۵۹ سانتی متر) در سطح پنج درصد و مقادیر رطوبت خاک مربوط به سه تیمار آبیاری (به­ترتیب ۱۸، ۲۵/۱۴ و ۴/۱۳ درصد) در سطح یک درصد اختلاف معنی داری وجود داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که در روش آبیاری زیرسطحی نیاز آبی گیاه بهتر تامین می­شود و آب زیادتری در دسترس نهال قرار می­گیرد؛ بنابراین، نسبت به آبیاری سفالی و قطره­ای عملکرد بهتری دارد.

رطوبت خاک, ارتفاع نهال توت, تاج پوشش, کاهش مصرف آب